Sertleşme Sorunu Tedavisi (Erektil Disfonksiyon)

Peniste sertleşme sorunu ya da diğer adı ile sertleşememe, iktidarsızlık problemi olarak bilinen hastalığın tıptaki adı erektil disfonksiyondur. Sertleşme sorunu tün dünyada yaygın görülen erkek cinsel sağlık problemlerinin başında gelmektedir.

Sorun sadece biyolojik olsa bile çoğunlukla eşlik eden psikolojik, sosyolojik ve kültürel farklılıklar eşliğinde değerlendirilmesi gereken bir hastalıktır.

Bu nedenle sonuçları bakımından da sadece hasta bireyin sorunu olmakla kalmaz aynı zamanda eşini, aile içi iletişimi bozduğundan çocuklarını ve hasta bireyin iletişimde bulunduğu tüm sosyal çevresini olumsuz etkileyen bir hastalıktır.

Aşağıdaki makalede daha çok bilgilendirme amaçlı soru cevap şeklinde sertleşme sorunu ile ilgili biyolojik faktörler ele alınmaktadır. Doğru teşhis ve uygun tedavi için mutlaka hekim değerlendirmesi gerektiği unutulmamalıdır.

Sertleşme Sorunu – Erektil Disfonksiyon Nedir?

Tatmin edici ve sürdürülebilir bir cinsel birliktelik için gerekli olan sertleşmenin peniste sağlanamaması ya da başlangıçta peniste oluşmuş olan sertleşmenin devamlı olarak sürdürülememesi sertleşme sorunu olarak bilinmektedir.

Sertleşme sorununun tıptaki adı erektil disfonksiyondur (erectile dysfunction). Daha önceleri Latince bir ifade olan “impotence” tabiri tıpta daha sık kullanılmakta idi.

Türkçeye çevirdiğimizde güçsüzlük, iktidarsızlık anlamına geldiği için bizim toplumumuzda da uzun yıllar sertleşme sorunu terimi yerine iktidarsızlık ifadesi kullanılmıştır.

Aradan geçen yıllar içerisinde bu penise atfedilen bu “güç, iktidar” ifadesinin yerine daha doğru, biyolojik anlamda sorunu net olarak ifade eden sertleşme sorunu (erektil disfonksiyon) tabiri kullanılmaya başlanmıştır.

Sertleşmeme Sorununda Sadece Hasta Birey Mi Etkilenir?

Pratik yaşamda ciddi bir sorun olarak gözükmüyor olsa bile gerçekte, kişinin ve partnerinin fiziksel, psikolojik ve sosyal yaşamını ciddi derece etkileyen önemli bir sağlık sorunudur.

Bu soruna sahip çiftlerin yaşam kalitelerinde ciddi derecede bozulma gözlemlenmekte olup aile içi iletişimlerinde, aile huzur ve mutluluklarında önemli derecede olumsuz etkilenmektedir.

Bu nedenle sertleşme sorunu yalnızca erkeğe ait bir sorun olmaktan çıkıp aile içindeki hem erkeği hem de kadını ilgilendiren önemli bir sağlık sorunu olarak karşımıza çıkmaktadır. Sertleşme sorunu yalnızca erkeğin problemi değil aynı zamanda partneri olan kadını da olumsuz etkileyen ciddi bir rahatsızlıktır. Kısaca iki kişinin birden etkilendiği sağlık sorunudur.

Sertleşme Sorununun Görülme Sıklığı

Farklı çalışmalarda, çok sayıda insan grupları üzerinde elde edilen verilere göre 40-70 yaş arası erkeklerde sertleşme sorunu görülme oranı %52 olarak belirlenmiştir.

Ancak sertleşme sorunu hafif-orta-şiddetli derece olarak derecelendirildiğinde

aynı yaş grubunda:

• hafif derecede olanlar %17
• orta derece olanlar %25
• şiddetli derece sertleşme sorunu yaşayanlar %10 olarak belirlenmiştir.

Sertleşme Sorunu – Erektil Disfonksiyon Sebepleri Nelerdir?

A- Damarları İlgilendiren Hastalıklar

• Kalp-Damar hastalıkları
• Hipertansiyon (yüksek tansiyon)
• Diyabetes Mellitus (şeker hastalığı)
• Hiperlipidemi (Kanda kolesterol, trigliserit vb yüksekliği)
• Sigara kullanma
• Leğen (pelvis) bölgesine yönelik ciddi ameliyat geçirme
• Leğen (pelvis) bölgesine yönelik ışın tedavisi (radyoterapi) alma

B- Sinir Sistemini Etkileyen Nörolojik Hastalıklar

• Felçlerden sonra
• Omuriliği etkileyen travma, darbe, kazalar ve omurilik hastalıkları
• Beyin dejenerasyonu ile giden hastalıklar (Parkinson, Multipl Skleroz vb.)
• Beyin tümörleri
• Sinirleri tutan Tip 1 veya Tip 2 Diyabet (şeker hastalığı)
• Kronik böbrek yetmezliği
• Pelvis bölgesine yönelik cerrahiler sırasında sinir kesisi

C- Anatomik ya da Peniste Yapısal Bozukluğa Yol Açan Hastalıklar

• Hipospadias, Epispadias
• Mikropenis (küçük penis)
• Peyronie hastalığı
• Doğuştan olan penis eğrilikleri

D- Hormonal Bozukluklara Bağlı Gelişen Hastalıklar

• Hipogonadizm (kanda erkeklik hormonu düşüklüğü)
• Hiperprolaktinemi (prolaktin hormonunun erkekte yüksek olması)
• Hiper-Hipo tiroidizm (tiroid hormonlarının yüksek ya da düşük olması)
• Hiper-Hipo kortizolizm (cushing hastalığı gibi)

E- İlaç Kullanımına Bağlı Gelişen Sertleşme Bozuklukları

• Antihipertansif ilaçlar (tansiyon düşürücü ilaçlar)
• Antidepresanlar (depresyon tedavisinde kullanılan ilaçlar)
• Antiandrojenik ilaçlar (Erkeklik hormonunu azaltan ilaçlar)
• Alkol ve uyuşturucu maddeler

F- Psikojenik Bozukluklar

Çok sayıda psikolojik rahatsızlık ya da bu hastalıklar için kullanılan ilaçlar sertleşme sorunu yapabildikleri gibi fiziksel bir sebebe bağlı olarak oluşan sertleşme sorunlarından sonra da psikolojik problemler oluşabilmektedir.

G- Travmalar

Travmaların başında trafik kazaları, elektrik yanıkları, kesici delici alet yaralanmaları ya da self ampütasyon sonrası görülen sertleşme sorunları başta gelmektedir. Bununla birlikte penil fraktürler de (penis kırıkları) zamanında ve uygun şekilde tedavi edilmedikleri zaman sertleşme sorununa yol açmaktadırlar. 

Sertleşme Sorunu – Erektil Disfonksiyonda Hasta Nasıl Değerlendirilir?

Öncelikli olarak hastalığın detayları sorgulanmaktadır. İyi bir öykü almak sorunu değerlendirmenin en önemli parçası olarak bilinmektedir.

Ne zamandan beri başladığı, haftalık/aylık ilişki sayısı, ilişki öncesi geçen süren, boşalma süresi, sertliğin ne kadar süre ile devam ettirilebildiği gibi pek çok soru ayrı bir anlam ifade eden karşılıklara denk gelmektedir.

Sertleşme sorununun sebepleri araştırılmaktadır. Sertleşme sorunu dışında diğer sağlık problemleri incelenmektedir. Psikososyal açıdan bakılmaktadır. Fizik muayene ile değerlendirilmektedir. Laboratuvar ve Radyolojik kullanılan diğer tanı yöntemleri kullanılmaktadır.

Sertleşme Sorununda Hangi Laboratuvar Testleri İstenmektedir?

• Açlık kan şekeri
• Lipid profili (kan yağlarını araştırma)
• Erkeklik hormon düzeyi (sabah erken saatlerde alınan kan örneği)
• Bunun dışında hastanın durumuna göre laboratuar genişletilmektedir. 

Sertleşmeme Sorunununda Kullanılan Tanı ve Görüntülemeler

Erektil disfonksiyonlu hastalarda rutin testler ile tanı konulamayan kimi durumlarda ilave özel tanı testlerine ihtiyaç duyulmaktadır. Her hasta için değil ama hekimin değerlendirmesi neticesinde aşağıdaki testler yapılmaktadır.

• Nokturnal Penil Tümesans (NPT): 

Sertleşme sorununun psikojenik olup olmadığını araştıran bir tetkiktir. Geçmişte daha sık kullanılmakla birlikte günümüzde kullanımı sınırlı düzeydedir.

• Intrakavernozal (penis içine) enjeksiyon testi: 

Penis içine çeşitli ilaçlar enjekte edilerek kanlanmanın ve sertleşmenin değerlendirildiği bir testtir.

• Penil Doppler Ultrasonografi

Penis içine damar genişletici ajan enjekte edilerek penis içi kan akımının ölçüldüğü bir işlemdir.

• Kavernozometri-Kavernozografi:

Özellikli cerrahi planlanan hastalarda kullanılan özel bir tanı yöntemidir. Son yıllarda kullanımı giderek terk edilmiştir.

• Psikiyatrik değerlendirme:

Beraberinde psikiyatrik şikayetleri olan hastalar için uygulanan özel değerlendirme yöntemidir. 

Sertleşme Sorunu Sorununun Tedavisi Nasıl Yapılır?

Sertleşme sorununun tedavisi 3 temel esasına dayanmaktadır:

1. Sertleşme sorununa yol açabilecek düzeltilebilir nedenlerin belirlenmesi ve ortadan kaldırılması
2. Yaşam tarzı değişiklikleri ve risk faktörlerinin düzenlenmesi
3. Hasta ve partneri için yeterli cinsel eğitim ve iletişimin sağlanması

Tüm bunları uygularken hastanın ve partnerinin beklentilerini bilmek önemlidir. Uygulanacak tedaviye çiftlerle birlikte karar verilmesi en uygun olanıdır. Bir yandan sertleşme sorununu çözerken öte yandan çiftlerin psikososyal açıdan desteklenmesi ve erkeğin diğer sağlık sorunlarının çözümlenmesi önemlidir.  

Erektil Disfonksiyon Tedavisinde Kullanılan İlaçlı Tedaviler:

1. Ağızdan alınan tablet şeklindeki ilaçlar
2. Penis içine enjekte edilen ilaçlar
3. İdrar deliği içine sıkılan ilaçlar

Sertleşme Sorununun Tedavisinde Kullanılan İlaç Dışı Tedaviler:

1. Vakum terapi cihazları
2. Şok Dalga Tedavisi
3. Cinsel terapiler
4. Psikolojik tedaviler
5. Aile terapileri
6. Cerrahi tedaviler

Fosfodieste Tip 5 İnhibitörü  Grubu İlaçları Hangi Hastalar Kesinlikle Kullanmamalıdır?

1. Tüm Fosfodiesteraz Tip 5 inhibitörleri; Nitr**t kullanımından sonraki ilk 48 saat içerisinde kesinlikle kullanılmamalıdır.
2. Şiddetli karaciğer yetmezliği olanlarda ta**da***l kullanılmamalıdır.
3. Kalp için antiaritmik kullanan ilaçlarda v**ar****afil kullanılmamalıdır.

Kalp hastalarının cinsel yaşamları için kullanacakları ilaçlar ayrıntılı kardiyolojik ve ürolojik muayene sonrasında düzenlenmelidir. Kalp hastalarının Fosfodiesteraz Tip 5  inhibitörü grubu ilaçları doktor önerisi olmaksızın kullanmamaları gerekir.

Mutlaka bir hekim gözetimi altında olmak şartı ile kalp hastaları da Fosfodiesteraz Tip 5  inhibitörü grubu ilaçları kullanabilir.

Sertleşme Sorunu Olanlarda Uygulanan Ameliyatlı Yöntemler Nelerdir?

• Damarlara Yönelik Uygulanan Cerrahi Uygulamalar:

Etkinlikleri oldukça sınırlı ve kullanımları yaygın değildir. Başarı oranlarının beklenen düzeyde yüksek olmaması ve hastalarda uzun dönem sonuçlarının beklenen düzeyin altında olması nedeniyle günümüzde terkedilmiş uygulamalar olup nadir durumlarda uygulanmaktadır.

• Penis Eğriliklerinin ve Peniste Oluşan Plakların Ameliyatla Düzeltilmesi:

Orta yaş ve üzeri hastalarda peniste eğriliklerle seyreden Peyronie hastalarında sertleşme sorunu bazen eğrilik derecesinden bağımsız olarak daha çok sorun olarak karşımıza çıkmaktadır. Gerek eğriliklerin yol açtığı sertleşme sorununun çözümü ve gerekse penisteki yapısal değişikliklerin iyileştirilmesi bakımından cerrahi olarak yapılan uygulamalar ile tedavi yapılmaktadır.

• Mutluluk Çubuğu (Penil Protez) Uygulamaları:

Diğer tedavi yöntemlerine yanıt alınamayan durumlarda halk arasında mutluluk çubuğu olarak da bilinen penil protez cerrahisi uygulamaları gündeme gelmektedir. Bu cerrahiler ile hasta ve eş/partner memnuniyeti başarı oranları %90’lara ulaşmaktadır. 

Sertleşme Sorunuda Penil Protez Cerrahisi Kimlere Uygulanır?

İlaç ya da ilaç dışı diğer tedavilere tam yanıt alınamadığı veya hasta uyumu sağlanamadığı takdirde bu grup cerrahi yöntemler uygulanmaktadır. Penil protez cerrahisi öncesi diğer tedavi seçeneklerinin denenmiş ve başarısızlıkla sonuçlanmış olması esastır.  

Penil Protez Ameliyatı Sonuçları Memnun Edici Midir?

Dünyanın farklı merkezlerinde, çok sayıda yapılan uygulamalardan elde edilen ortak verilerde çok büyük oranda hem hasta hem de partner memnuniyeti sağlandığı bildirilmektedir.

Son yıllarda protez teknolojilerinde uygulanan iyileştirmeler sayesinde memnuniyet oranları gerek erkek ve gerek kadın tarafından %90’lar civarına ulaştığı literatürde bildirilmektedir.

Erektil Disfonksiyonun Bitkisel Tedavisi Var mı?

Uzun yıllardan beri özellikle sentetik ilaçların üretiminden önce bitkisel tedaviler bu amaçla yaygın olarak kullanılmıştır. Bu amaçla kullanılan ilaçların bir kısmı cinsel istek düzeyin artırmak, bir kısmı sertleşmeyi sağlamak ve süreyi uzatmak bir kısmı da boşalmayı geciktirmek amacı ile kullanılmıştır.

Bir takım günlük hayatta kullanılan gıdalar, bitkisel çözümlerin bir bölümü modern tıp literatüründe de kabul görmüştür. Ancak günümüzde bu tedavilerin tamamının ancak tamamlayıcı tıp kapsamında değerlendirilebileceği ve sertleşme sorunu tedavisinin temelini oluşturmadığı unutulmamalıdır.

Sertleşme Sorununa Yol Açan İlaçlar Hangileridir?

Günümüzde kullanılan çok sayıda ilacın sertleşme sorunu (erektil disfonksiyon) yaptığı bilinmektedir.

Özellikle psikiyatrik ilaçlar başta olmak üzere çeşitli tansiyon düşürücü ilaçlar, kalp ilaçları, aritmi ilaçları, santral sinir sistemi üzerinden etki eden ilaçlar, anti epileptikler, mide asiditesini azaltan histamin reseptör blokerleri ve daha pek çok ilaç penisin sertleşme kapasitesini olumsuz etkilemektedir.

Kalp Hastalarında Sertleşme Sorunu (Erektil Disfonksiyon) Sık Görülür mü?

Kalp hastalıkları toplumda sık görülen ve görülme sıklığı da yaşla birlikte artan hastalıklardır. Sertleşme sorununun da yaşla birlikte görülme sıklığının arttığını dikkate alırsak her ikisinin bir arada görülme olasılığı oldukça fazladır.

Bu konuda tıp literatüründe çok sayıda yapılmış bilimsel çalışma vardır. Kalp hastalıkları sertleşme sorunu açısından riskli grubu oluşturmaktadır. Özellikle koroner kalp hastalığı ismi verilen kalp-damar hastalıklarında penis damarlarının olumsuz etkilenmesi sıklıkla karşılaşılan bir tablodur.

Kalp hastalıklarının tedavisinde çok çeşitli ilaçlar kullanılmaktadır. Bunlar kalpte kasılma gücünü artıranlar (pozitif inotropikler), ritim düzenleyiciler (antiaritmikler), tansiyon düşürücüler (antihipertansifler), idrar söktürücüler (diüretikler) vb pek çok ilaç kullanılmaktadır.

Kalp hastalıklarının kendisi bizzat sertleşme sorunu yapabildiği gibi bu hastalıklar için kullanılan ilaçlardan bazıları da direk ereksiyonu olumsuz etkilemektedir. Bu ilaçlardan özellikle Beta-bloker olarak kullanılanlar daha fazla sıklıkta sertleşmeyi bozmaktadır.

Kalp damar tıkanıklıklarında koroner bypass ameliyatları uygulanmaktadır. Cerrahi sonrası ve kullanılan ilaçlara bağlı olarak hastaların bazılarında sertleşme sorunu görülmektedir.

Koroner Arter Hastalığında Erektil Disfonksiyon Tedavisinde Dikkat Edilecek En Önemli Konu Nedir?

Bu grup hastalarda en önemli konu sertleşme sorunu için rastgele ilaç kullanmama konusunda hastaların bilgilendirilmesidir. Bu grup hastalar erektil disfonksiyon şikayeti için mutlaka doktor gözetiminde sertleşme sağlayıcı ilaçlar kullanmalıdır. Özellikle NİTR**AR ile birlikte P*D*E Beş inhibitörü ilaçlar kesinlikle kullanılmamalıdır. 

Şeker Hastalarında Sertleşme Sorunu (Erektil Disfonksiyon) Sık Görülür Mü?

Şeker hastalığı (diyabetes mellitus) tüm vücut sistemini etkileyen bir hastalıktır. Beyinden başlayıp ayak tırnaklarına kadar vücuttaki tüm hücreler bu hastalıktan etkilenmektedir. Bu nedenle şeker hastalığı sistemik hastalık olarak kabul edilmektedir. Hastalık tüm bu etkilerini çeşitli yollarla gerçekleştirmektedir:

1. Damar hasarı (vaskülopati)
2. Sinir hasarı (nöropati)
3. Göz hasarı (retinopati)
4. Böbrek hasarı (nefropati)

Özellikle damar hasarı ve sinir hasarına bağlı olarak şeker hastalarında sertleşme sorunu sık görülen problemlerdendir.

Sertleşme Sorunu Tedavisinde ESWT Şok Dalga Tedavisi

Vücut dışında oluşturulan ESWT Şok dalga tedavisi şok dalgalarının vücuda bir aplikatör yardımı ile aktarılarak tedavide kullanılması şok dalga tedavisi olarak bilinmektedir.

Çukurambar’da bulunan Ankara Ticaret Merkezi (ATM) Plazada bulunan kliniğimizde de bu hizmet hastalarımıza sunulmaktadır.

Şok Dalga Tedavisi Sertleşme Sorununa Nasıl Etki Ediyor?

Uygulandığı dokuda rejenarasyon (yenilenme), büyüme faktörlerinin artışı ve yeni damar oluşumunu hızlandırmak sureti ile etki ediyor. Dolayısıyla doku tamiri, onarımı ve iyileşmesini sağlıyor.

Yeni damarlanma oluşumunu artırmak sureti ile penisin daha fazla kan almasını ve dolayısıyla daha iyi sertleşmesini sağlamaktadır.

Sertleşmeme Tedavisinde Mekanik Cihazların, Vakum Terapi Cihazlarının Yeri Var mı?

Tedavide kullanımı üroloji temel kaynak kitaplarında yer almakla birlikte son yıllarda başka yeni tedavilerin gündeme gelmesi ile hastalar tarafından giderek daha az tercih edilir olmuşlardır.

Sertleşme Sorunu İğne Tedavisi

Ağızdan alınan ilaç tedavilerine yanıt alınamayan durumlarda penis içerisine sıkılan bir takım ilaçlarla sertleşme sağlanmaya çalışılmaktadır. Bu durum erektil disfonksiyon için iğne tedavisi olarak bilinmektedir. Bu amaçla papaverin, alpros****l gibi ilaçlar kullanılmaktadır.

Bu ilaçlar mutlaka doktor gözetiminde kullanılması gereken ilaçlardır. Başlangıçta hastalara nasıl kullanılacağı yönünde yeterli eğitim verildikten sonra kullanılabilir.

Hemodiyaliz Hastalarında Sertleşme Sorunu Görülür mü?

Kronik böbrek yetmezliği tedavisinde hemodiyaliz kullanılmaktadır. Kanda bulunan zararlı maddeler bu sayede vücuttan uzaklaştırılmaktadır. Kronik böbrek yetmezliği olan hastalarda sertleşme sorunu sık görülen şikayetlerdendir.

Hemodiyaliz ile vücuttan atık maddeler uzaklaştırılsa bile hastalığın sistemik olması nedeniyle oluşturduğu olumsuz etki penis sertleşmesi üzerinde de olmaktadır. Uygun tedavi ile bu grup hastalarda mutlu cinsel yaşam sürdürülebilmektedir.

Genç Erkekte Sertleşmeme Sorunu Nedenleri Neler Olabilir?

Genç erkeklerde çoğunlukla altta yatan ciddi fiziksel organik bir sebep bulunmaz. Bununla birlikte hiç fiziksel faktör olmayacağı anlamına gelmez. Doğuştan olan sebepler yanı sıra sonradan oluşabilecek (mesela penil fraktörü sonrası) pek çok faktör genç erkeklerde erektil disfonksiyon yapabilir. Bununla birlikte asıl araştırılması gereken faktör psikojenik olanlardır.

Geçici Sertleşmeme Sorunu Olabilir mi?

Elbette olabilir. Psikojenik kökenli sertleşme sorunlarında geçici olarak yer, durum, zamana bağlı olarak değişebilen ve değişik derecelerde ortaya çıkan sertleşme sorunu olabilir. Bu durum tümden iyileşebildiği gibi zaman zaman tekrar edebilir.

Sigara ve Nikotin Ürünleri Kullanımında Sertleşme Problemi

Çok sayıda deneysel ve klinik çalışma ile nikotinin (sigara kullanımının) peniste erektil kapasite üzerinde olumsuz etki ettiği kanıtlanmış bilimsel bir gerçektir. Dikkat ederseniz marketlerde satılan sigara paketlerinin bazılarının üzerinde bu konu dramatik fotoğraflarla vurgulanmaktadır.

Nörojenik Erektil Disfonksiyon Hangi Durumlarda Görülür?

• Travmalar
• Santral sinir sistemini ilgilendiren hastalıklar
• Pelvik bölge cerrahileri
• Radyoterapiler
• Multipl Skleroz
• Diyabetes Mellitus (şeker hastalığı)

Başta olmak üzere pek çok nörojenik bozukluk erektil disfonksiyon yapmaktadır.

Sigarayı bırakınca Erektil Disfonksiyon Düzelir mi?

Bunun için net bir zaman söylemek olanaksızdır. Kişinin yaşı, kaç yıldan beri sigara içtiği, günde kaç adet kullandığı, eşlik eden hastalıkları, kullandığı ilaçları gibi pek çok faktör bu sürenin belirlenmesinde önemlidir.

SONUÇ OLARAK:

1. Erektil disfonksiyon sık görülen hastalıklardandır.
2. İleri yaş grubu hastalarda sık görülmekle birlikte   gençlerde de ortaya çıkmaktadır.
3. Vaskulojenik, nörojenik, anatomik, endokrin, psikojenik, sistemik hastalıklar ve bazı ilaçlara bağlı olarak oluşabilir.
4. Tanıda ayrıntılı anamnez ve fizik muayene yanı sıra rutin ve özel testler kullanılmaktadır.
5. Tedavide ağızdan alınan ilaçlar, idrar kanalı içine sıkılan ilaçlar ve penise enjekte edilen ilaçlar kullanılmaktadır.
6. Şok dalga tedavisi, P – R – P ve K – ö – k H – ü – c – r – e Tedavileri sertleşme sorunu olan hastalar için umut verici tedaviler olup daha fazla klinik çalışmaya ihtiyaç duyulan alanlardır.
7. Penil protez sertleşme sorunu için en sık uygulanan cerrahi yöntem olup tedavi başarı oranı %90’ların üzerine ulaşmıştır.

Kaynaklar :

• Erectiledysfunction. Yafi FA, Jenkins L, Albersen M, Corona G, Isidori AM, Goldfarb S, Maggi M, Nelson CJ, Parish S, Salonia A, Tan R, Mulhall JP, Hellstrom WJ. Nat Rev Dis Primers. 2016 Feb 4;2:16003.

• Erectiledysfunction. Mobley DF, Khera M, Baum N. Postgrad Med J. 2017 Nov;93(1105):679-685.

• High prevalence of erectiledysfunction in diabetes: a systematic review and meta-analysis of 145 studies. Kouidrat Y, Pizzol D, Cosco T, Thompson T, Carnaghi M, Bertoldo A, Solmi M, Stubbs B, Veronese N. Diabet Med. 2017 Sep;34(9):1185-1192.

• Pathophysiology of erectiledysfunction. Matsui H, Sopko NA, Hannan JL, Bivalacqua TJ.Curr Drug Targets. 2015;16(5):411-9.

• ErectileDysfunction: AUA Guideline. Burnett AL, Nehra A, Breau RH, Culkin DJ, Faraday MM, Hakim LS, Heidelbaugh J, Khera M, McVary KT, Miner MM, Nelson CJ, Sadeghi-Nejad H, Seftel AD, Shindel AW. J Urol. 2018 Sep;200(3):633-641.

• Current diagnosis and management of erectiledysfunction. McMahon CG. Med J Aust. 2019 Jun;210(10):469-476.

• ErectileDysfunction in Young Men-A Review of the Prevalence and Risk Factors. Nguyen HMT, Gabrielson AT, Hellstrom WJG. Sex Med Rev. 2017 Oct;5(4):508-520.

• Effect of prescription medications on erectiledysfunction. Razdan S, Greer AB, Patel A, Alameddine M, Jue JS, Ramasamy R. Postgrad Med J. 2018 Mar;94(1109):171-178.