Jannah Theme License is not validated, Go to the theme options page to validate the license, You need a single license for each domain name.
Blog

Prolaktin Hormonu Nedir ve Neden Yükselir?

Halk arasında “süt hormonu” olarak da bilinen Prolaktin, büyüme hormonu ile yakından ilişkili tek zincirli bir protein hormonudur. Beyindeki hipofiz bezi tarafından salgılanır.

Prolaktin hormonunun kadınlarda temel işlevi gebelik sürecinde meme gelişimini destekleyerek süt salgılanmasını tetiklemek, sürdürmek ve emzirme sürecini başlatmaktır. Dolayısıyla hamile ve emziren kadınlarda prolaktin hormonu seviyesinde belirgin bir artış yaşanır.

Sahip olduğu işlevler nedeniyle prolaktin hormonunun sadece kadınlara özgü bir hormon olduğu düşünülmemelidir. Bu hormon erkekler tarafından da salgılanır. Salınım yeri erkeklerde de beyindeki hipofiz bezi ön lobudur.

Bu loba etki edip prolaktin hormonunu salgılatan temel hormon ise yine beyinde bulunan hipotalamustaki Gonadotropin Releasing Hormondur (GnRH). Hipotalamustan salgılanan bu GnRH hipofiz ön lobunu tetikler ve bu bölgeden prolaktin salgılanmasını sağlar.

Erkekler genellikle kadınlara oranla daha düşük serum prolaktin konsantrasyonuna sahiptir. Erkeklerdeki işlevi kadınlardakine benzer özellik göstermediğinden etkileri de kadınlardan oldukça farklıdır.

Bu yazımızda “Prolaktin hormonu nedir?” ve “Prolaktin hormonu neden yükselir?” gibi önemli sorulara erkek sağlığı perspektifinden yanıt vermeye çalışacağız.

Prolaktin Hormonu Nedir?

Prolaktin hem kadınların hem de erkeklerin cinsel sağlık ve üreme sağlığında önemli fonksiyonlara sahip olan bir hormondur. Prolaktin üretimi dopamin ve östrojen hormonları tarafından kontrol edilir.

Bu iki hormon hipofiz bezine prolaktin üretiminin başlayıp başlamayacağını veya durdurulup durdurulamayacağına dair mesaj iletir. Dopamin prolaktin üretimini sınırlayıcı, östrojen ise artırıcı fonksiyona sahiptir.

Kadınlardaki prolaktin hormonunun etkilerinin önemi çok iyi bilinmektedir. Ancak erkeklerde de prolaktin hormonu birçok önemli fonksiyonlara sahiptir. Bu fonksiyonlardan birisi testis hücrelerinde Luteinize edici Hormon (LH) reseptörlerinin muhtemel artışıdır. LH, leydig hücrelerindeki reseptörlere bağlanarak testo**on ( erkeklik hormonu ) salınımının artmasına yol açar ve spermatogenez tetiklenir.

Bir başka deyişle erkeklerde cinsel parametreler ve çocuk sahibi olma üzerine en etkili hormon olan testo**on ( erkeklik hormonu )  seviyesinin optimum aralıkta tutulmasında prolaktin hormonu önemli regülasyonda bulunur.

Prolaktin hormonu aynı zamanda erkeklerde çocuk sahibi olabilme parametreleri üzerine de oldukça etkilidir. Erkeklerde çocuk sahibi olamama durumu infertilite olarak bilinmektedir. İnfertil erkeklerin bir bölümünde ise hormonal bozukluklar görülmektedir. İnfertil erkeklerdeki bozukları tespit etmede en sık kullanılan sperm testidir.

Spermiogramda sperm sayılarında düşme, hareketlerinde bozulma ya da şekil anormallikleri sık saptanan sorunlardandır. Prolaktin hormonu ise optimum belli aralıklar dışına çıkıp beyinden aşırı miktarda fazlaca salındığında sperm parametrelerinde bozulmalara yol açarak erkeklerde kısırlığa neden olabilmektedir.

Prolaktin hormonunun merkezi sinir sistemi üzerinde anksiyete azaltıcı ve erkekleri ebeveyn davranışına hazırlama gibi fonksiyonları olduğu da düşünülür. Bir anlamda gerginlik ve stresin baskılanmasında, kişinin kendisini rahat hissetmesinde, davranışsal olarak ebeveynliğe geçiş aşamalarında pozitif katılarının olduğu tahmin edilmektedir.

Prolaktin hormonunun faydalı işlevlerinden söz edilebilmesi için bu hormonun ideal oranda olması gerekir. Kandaki prolaktin hormonunun hiç olmaması da idealinden yüksek olması da çeşitli sorunları beraberinde getirecektir.

Erkeklerde Prolaktin Hormonu Yüksekliği Belirtileri

Kandaki prolaktin seviyelerinin çok yükselmesi “hiperprolaktinemi” olarak adlandırılır. Erkeklerde 15 ng/mL seviyesinin altındaki prolaktin seviyeleri normal değer olarak kabul edilir. Bu oran arttıkça çeşitli cinsel işlev bozuklukları ve erkek infertilitesi olarak bilinen erkek kısırlığı söz konusu olabilir.

Erkeklerde Prolaktin Hormonu Yüksekliği Belirtileri

Erkeklerde prolaktin hormonu yüksekliği belirtileri

Erkeklerde Prolaktin Neden Yükselir?

Erkeklerde ve hamile olmayan ya da emzirme döneminde olmayan kadınlarda prolaktin hormonu yükselmesine neden olabilen birçok farklı nedenden bahsedilmesi mümkündür.

  • Prolaktinoma: 

Prolaktin yüksekliğinin yaygın nedenleri arasında hipofiz bezinde prolaktinoma adı verilen tümör oluşumları gelir. Bu tümörler küçük (mikroadenom) ya da büyük boyutta (makroadenom) olabilir ve genellikle iyi huyludurlar. Hipofiz bezi ön lobunda büyüme şeklinde seyreden bu patolojilerden en sık görüleni mikroadenomlardır.

Erkeklerde yukarıda sayılan belirtileri yoğun olarak yaşayan erkeklerde prolaktinomadan şüphelenilir. Ayrıntılı yapılacak olan bir fizik muayene ile tanı desteklenmeye çalışılır.

Klinik fizik muayenede prolaktinomadan şüphelenilmesi durumunda, sertleşme sorunu yaşayan erkeklerde ya da çocuk sahibi olmak isteyen erkeklerde tarama amaçlı olarak kanda prolaktin seviyesine bakılmaktadır.

Bu hastalarda kan prolaktin seviyesi optimum aralıkların üzerine çıktığı durumlarda klinik destekleyici fizik muayene bulguları ile birlikte tanıyı kesinleştirmek amacı ile beyin MR sıklıkla gerekli olmaktadır. Beyin için uygulanan manyetik rezonans görüntüleme (MR) sonrasında hipofiz bezindeki mikroadenom ya da makroadenom varlığı teşhis edilmektedir.

Prolaktinoma nedeniyle prolaktin yükselmesi kadınlarda erkeklere oranla daha yaygın şekilde görülür. Prolaktinoması olan kadınlar emzirme döneminde olmadıkları halde genellikle memelerden süt akışı görülmesi şikayeti ile başvurmaktadırlar.

Bu kadınlarda da teşhisin temelini ayrıntılı bir fizik muayene ve kanda bakılan prolaktin düzeyi miktarı belirlemektedir. Kan prolaktin düzeyi yüksek saptanan hastalarda erkeklerdekine benzer şekilde beyin MR çekilerek hipofiz bezinde herhangi bir patoloji varlığı araştırılmakta ve tanı kesinleştirilmektedir.

  • Kullanılan İlaçlar: 

Bazı hastalıklar için reçete edilen ilaçların da prolaktin artışına neden olabileceği bilinmektedir. Yüksek tansiyon ilaçları, anti depresanlar, kusma ve mide bulantısı ilaçları kullanan kadın ve erkeklerde prolaktin seviyeleri artış gösterebilmektedir. Bu nedenle prolaktin yüksekliği saptanan erkekler sürekli kullandıkları ilaçlar bakımından mutlaka sorgulanmalıdır.

İlaç kullanımına bağlı gelişen prolaktin yüksekliklerinde genellikle ilgili artışa yol açan ilacın kesilmesi ile birlikte prolaktin seviyesinde normal seviyelere doğru bir düşme görülmektedir. Çok basit ve hızlı bir şekilde kan prolaktin düzeyleri optimal aralıklar içine alınabilmekte ve hastaya ait semptomlar hafifletilebilmektedir.

  • Hipotiroidzm: 

Tiroid bezinin az çalışması durumuna Hipotiroidi adı verilmektedir. Hipotiroidi tanısında kanda tiroid bezi hormonlarının düşüklüğünün gösterilmesi esastır.  Tiroid bezi hormonları kanda düşük düzeyde saptanan erkeklerde prolaktin seviyesinin yükselmesi söz konusu olabilir.

TRH hormon seviyesinin yükselmesi prolaktin salınımını artırarak hiperprolaktinemi oluşumuna yol açabilmektedir. Bu sebeple prolaktin yüksekliği saptanan erkeklerde değerlendirme sırasında beraberinde tiroid hormonlarının en basit göstergesi olan TSH ve dolaylı bir başka gösterge olan Total testo**on ( erkeklik hormonu ) düzeyinin de araştırılması gereklidir.

Tüm bu nedenlere ek olarak… 

  1. Hipotalamusu etkileyen hastalıklar
  2. Yeme bozuklukları
  3. Göğüs bölgesindeki yararlanmalar
  4. Böbrek hastalıkları
  5. Karaciğer yetmezliği gibi durumların da prolaktin seviyelerinde artışa neden olabildiği bilinmektedir.

Prolaktin Seviyesi Yükselirse…

Prolaktin seviyesinde yükselmeye neden olan her faktör ciddi sağlık sorunlarına işaret etmez. Kimi zaman kan şekerinin düşmesi, çok yoğun egzersizler yapılması ve strese maruz kalınması da bu hormonun kandaki oranını değiştirebilir. Bu noktada önemli olan prolaktin yüksekliği belirtilerinin takip edilmesi ve kan testlerinin yapılmasıdır.

Prolaktin yüksekliği erkeklerde de kadınlarda da infertilite nedeni olabilir. Tedavi süreçlerinin kişiye, hormon seviyesinin artışına neden olan faktöre ve genel sağlık durumuna göre değişiklik gösterebilir.

Kaynaklar:

  • Prolactin: structure, function, and regulation of secretion. Freeman ME, Kanyicska B, Lerant A, Nagy G.Physiol Rev. 2000 Oct;80(4):1523-631.
  • Human prolactinSherwood LM.N Engl J Med. 1971 Apr 8;284(14):774-7. 
  • Hyperprolactinemia. Chahal J, Schlechte J.Pituitary. 2008;11(2):141-6. 
  • Physiology of prolactinArcher DF.Clin Obstet Gynecol. 1980 Jun;23(2):325-35. 
  • Prolactinoma: Medical and Surgical Considerations. Haider SA, Levy S, Rock JP, Craig JR.Otolaryngol Clin North Am. 2022 Apr;55(2):305-314.
  • Treatment of ProlactinomaInder WJ, Jang C.Medicina (Kaunas). 2022 Aug 13;58(8):1095.

Prof. Dr. Ömer Faruk

1996 yılında Tıp Fakültesinden mezun oldum. 2004 yılında üroloji ihtisasımı tamamladım. İhtisas sonrası FEBU title almaya hak kazandım. İhtisas sonrası laparoskopik cerrahi eğitimi için Leipzig Üniversitesi Tıp Fakültesi Üroloji Kliniğinde Prof. Stolzenburg ile birlikte çalıştım. 2011 yılında Doçent oldum. 2017 yılında Ankara Gülhane Üroloji Kliniği Profesörlük kadrosuna atandım detaylı bilgi için hakkımda sayfasını ziyaret edebilirsiniz.

İlgili Makaleler

Bir yanıt yazın

E-posta adresiniz yayınlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir

Başa dön tuşu