Testis Travması Nasıl Tedavi Edilir?
Başta erkek cinsiyet hormonu olan te***n olmak üzere diğer çeşitli hormon ve enzimlerin salgılanması testisler tarafından gerçekleştirilir.
Vücudun metabolik dengesinin korunması ve sperm üretiminin devam etmesi adına hayati öneme sahip olan testisler, skrotum adı verilen bir kesenin içerisinde ve vücudun dış kısmında bulunmaktadır.
Testislerin etrafında bulunan deri dokusunun yağ içermemesi durumu ise testislerin yüzeyden gelecek bir travmaya karşı daha korunaksız kalmasına sebep olmaktadır.
Testisleri Koruyan Faktörler
- Testisi saran fasyalar:
Fasyalar aslında deri altında yer alan ve kollajen bağ dokudan oluşan bir katmandır. Bu katmanlar iç organları çevrelemek ve stabilize etmekle görevlidir. Testiste bulunan fasyalar arasında ise normalde bir miktar sıvı bulunmaktadır. Bu sıvı da belirli bir oranda dış etmenlere karşı bölgeyi koruma altına alabilir.
- Testislerin asılı durumda bulunması:
Testisler, skrotum adlı verilen testis torbasının içerisinde asılı biçimde durmaktadır. Sabit olmayan bu duruş biçimi ise bir darbeye karşı testisin daha rahat hareket etmesini ve böylelikle daha az travmaya maruz kalmasını mümkün kılabilmektedir.
Testislerin genellikle futbol veya basketbol gibi temas sporları esnasında veya günlük yaşamda meydana gelen bir çarpma sonucunda hasar gördüğü bilinmektedir.
Ancak bunların yanı sıra bazı kazalar, düşmeler veya kontrolsüz tepkiler sonucunda da yanma, delinme, kesilme, çarpma, ateşli silah yaralanmaları, trafik kazaları sonrası gibi yaralanmalar meydana gelebilmektedir
Testis Travması Nedir?
Testis travması, genel olarak bir veya her iki testisin birden yaralanması anlamına gelmektedir.
Bu yaralanmaların sonucunda bazen kısa süre devam eden ve kendiliğinden geçen bir rahatsızlık görülse de bazı durumlarda sorun büyümekte ve erkeklerde kısırlık semptomlarının ortaya çıkmasına bile neden olabilmektedir.
Bu açıdan bakıldığında testis travmaları hafife alınmaması gereken bir konudur. Öte yandan testisleri koruyan skrotumun yırtılması ise bu bölgenin enfeksiyonlara çok daha açık hale gelmesine yol açmaktadır.
Testis Travması Çeşitleri
Aşağıdakiler de dahil olmak üzere çeşitli testis travması türleri vardır:
- Ateşli silah yaralanmaları:
Bu tür yaralanmalarda mermiden kaynaklı olarak testisin bir bölümünde veya tamamında hasar meydana gelebilmektedir. Bununla birlikte özellikle mayın patlamasına bağlı testis yaralanmalarına da sıkça rastlanmaktadır.
- Trafik kazaları:
Testis travmaları sebepleri arasında ilk sıralarda yer alan trafik kazaları, künt veya kesici alet yaralanmalarına benzer bir formda travmaya sebep olmaktadır.
- Penetran kuvvetlerden kaynaklı yaralanmalar:
Delici veya kesici aletlerden kaynaklı testis yaralanmaları, bu grupta değerlendirilebilmektedir. Bıçak, iğne, kama ve benzeri aletlerin teması sonucunda gerçekleşen travmaya bağlı olarak testis yırtılabilmekte veya tamamen kaybedilebilmektedir.
Testis torbasını delen bıçak veya mermi gibi delici bir nesneden kaynaklanan yaralanma, deride küçük bir sıyrığa veya testis kan damarlarında büyük hasara neden olabilir. Doğrudan darbenin neden olduğu bir yaralanma ise testisi çevreleyen tunika adı verilen koruyucu yapıyı yırtabilir veya kan damarlarına zarar verebilir.
- Künt kuvvetlerden kaynaklı yaralanmalar:
Testis travmalarının neredeyse %85’ini künt yaralanmalar oluşturmaktadır. Bunlar tekme ve benzeri darbe alma, top çarpması veya ağır bir cismin sert temasıdır. Özellikle futbol maçlarında künt yaralanmalara sıklıkla rastlanmaktadır.
- Elektrik çarpması:
Buna bağlı travmalar çoğunlukla testisin bir kısmının veya bütününün yanması biçimindedir. Diğer travmalar kadar önemli olan elektrik çarpması sonucu meydana gelen hasarın iyileşme süresi ise etkilenen alanın büyüklüğü ve derinliği ile doğru orantıdadır.
- Yüksekten düşme:
İnşaat ve benzeri yüksek alanlarda çalışan kişilerde görülen bu travmalara bazen düşülen alanda bulunan kesici-delici aletlerin saplanması durumu da eşlik edebilmektedir.
- Cerrahi operasyonlar:
Menisinde sperm bulunamayan azospermi saptanan hastalar için detaylı inceleme yapabilmek adına genellikle testislerin açılarak tarandığı ameliyatlara başvurulmaktadır. Bu operasyonların olağan bir yan etkisi olarak da testislerde travma meydana gelmektedir.
Testis Travması Teşhisi Nasıl Yapılır?
Testis travması kaynaklı başvuran vakalarda hızlı hareket edilmesi ve iyi bir fizik muayenenin yapılması oldukça önemlidir. Bu aşamada hastaya yaralanmanın nasıl meydana geldiği ve diğer sağlık sorunlarına yönelik olarak birtakım sorular sorulabilir.
Yaralanma olup olmadığının kesinleşmediği durumlarda ise hekim tarafından skrotal ultrason taramasının yapılması tercih edilebilmektedir.
Bu sayede testis içi, epididim ve spermatik kord dahil olmak üzere kesenin tüm kısımlarını detaylı bir biçimde görüntülemek mümkün olmaktadır.
Ultrasonun yeterli bulunmadığı durumlarda ise manyetik rezonans görüntüleme (MR) tekniğinden yararlanılabilir.
Testis Travmalarında Görülen Şikayetler
- Testis bölgesinde şiddetli ağrı,
- Şişlik, morarma ve kan toplanması,
- Damar yırtılması ve ödem,
- Ağrıya eşlik eden bulantı ve kusma,
- Karın bölgesinde rahatsızlık hissi.
Testis Travması Nasıl Tedavi Edilir?
Testis travmalarına yönelik tedaviler, klinik görünüme bağlı olarak planlanmaktadır. Eğer hastada ufak çapta bir ağrı varsa ve yapılan incelemede ciddi sorun oluşturabilecek bir faktöre rastlanmıyorsa, cerrahi tedaviye gerek kalmaksızın ödem ve ağrı azaltıcı ilaç kullanımı önerilebilir.
Akut dönemde uygun şekilde soğuk kompres yapılması ve istirahat edilmesi de ağrının azalmasına, varsa şişlik veya morluğun iyileşmesine yardımcı olacaktır.
Özellikle künt yaralanmalarda, testisi saran kılıfta herhangi bir yırtık veya parçalanma bulunmuyorsa, soğuk kompres uygulamasının yanı sıra antibiyotik kullanımı, askılı bandaj ve elevasyon gibi yöntemlerle tedavi tamamlanabilmektedir.
Testisi çevreleyen ve tunika adı verilen klılıfta yırtığın meydana geldiği durumlarda ise cerrahi müdahale yine önemli bir seçenek olacaktır.
Eğer ateşli silah, bıçak yaralanmaları veya kazalar gibi daha acil durumlar söz konusuysa, hasta vakit kaybedilmeden cerrahi operasyona alınmaktadır. Anestezi altında skrotumdan girilerek iç kısım kontrol edilir.
Testis bütün olarak yırtılmamışsa, kanlanması iyiyse ve diğer testis yeterince örtülüyse hasar çoğunlukla onarılabilir.
Ancak vakaların ağır olduğu bazı durumlarda testisin çıkarılması da gerekebilmektedir.
Travmalara Karşı Testis Nasıl Korunur?
Testis travması riskini azaltmak için alınabilecek birçok basit önlemden söz etmek mümkündür.
Araba kullanırken emniyet kemeri takmak hem bu noktada hem de genel sağlığın korunması adına çok önemlidir.
İnşaat, fabrika ve benzeri alanlarda zincirleri veya kayışları açıkta olan makinelerin çevresinde çalışılıyorsa, mutlaka koruyucu giysiler giyilmeli ve iş sağlığı ve güvenliği kurallarına uyulmalıdır. Ayrıca yüksek alanlarda çalışan kişilerin de sağlam kemerler kullanmaları, göz ardı edilmemesi gereken maddeler arasındadır.
Öte yandan spor yaparken testis bölgesini koruyan özel sporcu askıları kullanılabilir. Futbol veya basketbol gibi daha sert temas olasılığının bulunduğu sporlarda ise sağlam bir yapıya sahip olan özel testis koruma aparatlarından yararlanılabilir.
Testise Darbe Veya Tekme Gelince Ne Yapmalı?
Testise, künt travmalar arasında yer alan tekmenin gelmesi durumunda şiddeti azalmayan bir ağrı söz konusuysa mutlaka doktora başvurmak gerekmektedir.
Bununla birlikte darbelere bağlı olan ve erken dönemde görülen morarma ve şişliğin de muayene edilmesi önemlidir.
Testis travmasının beraberinde genital bölgede farklı yaralanmalar da söz konusuysa, yani hastada multiple organ yaralanmaları varsa, daha ciddi bir durum olup olmadığı mutlaka incelenmelidir.
Künt travmalarda ilk olarak testisi besleyen damarların uygun kan akımıyla çalışıp çalışmadığına bakılmaktadır.
Tekme gelmesi gibi durumlarda, testis bütünlüğü bozulmuşsa cerrahi müdahaleye başvurmak gerekebilir; ancak bütünlüğün bozulmadığı durumlarda genellikle antibiyotik tedavisi yeterli olmaktadır.
Her durumda testis travması yaşayan kişilerin, sonradan daha büyük bir problemle karşılaşmamak adına uzman bir üroloji hekimine muayene olmaları tavsiye edilmektedir.
Testis Travmasına Hangi Doktor Bakar?
Testis travmalarında başvurulması gereken uzmanlık alanı üroloji bölümüdür. Böyle bir sorun yaşayan hastanın mümkün olan en kısa sürede uzman bir üroloji hekimine muayene olması, teşhis ve tedavide de vakit kaybedilmeden sonuç alınmasını sağlayacaktır.
Yumurta Yaralanması Sonrası Menide Kan Görülür mü?
Travmanın türüne ve şiddetine göre değişmekle birlikte boşalma sonrasında bir kaç gün ya da bir kaç hafta devam eden menide kan görülebilir. Üroloji uzmanı gözetiminde takipte kalmak faydalı olacaktır.
Testis Travması Kısırlık Yapar mı?
Şiddetli travmalar sonrasında erkeklerde kısırlık tedavisi gerektirebilecek bir durum oluşabilir. Bu durum daha çok testisi çevreleyen tunika adı verilen kılıfın yırtıldığı ve testis bütünlüğünün ciddi derecede yaralanmaları sırasında ortaya çıkar.
Testis Travması Erkeklik Hormoun Te….on Üretimini Bozar mı?
Hafif ve orta dereceleri travmalar sonrasında çoğunlukla testislerden t***eron üretiminde herhangi br sorun yaşanmaz. Ancak doku bütünlüğünün bozulduğu ciddi yaralanmalar sonrasında te**on üretimi az da etkilenebilir.
Testis Yaralanması Sonrası Spermler Bozulur mu?
Ciddi yaralanmalar sonrasında sperm yapılarında olumsuz etkilenme yapabilir. Bu duruma bağlı olarak erkek kısırlığı ya da bir başka değişle erkek infertilitesi görülebilir.
Testislerde Travma Sonrası İdrar Kanaması Olur mu?
Böbrekler, mesane ya da idrar kanalı yaralanmaları olmadığı müddetçe izole testis travmaları sonrasında idrarda kanama görülmez.
Elektrik çarpmalarına bağlı yanıklarda testisleri kapatan cilt parçalanmışsa…
Ciddi bir durumdur. Bazı durumlarda elektrik çarpmasına bağlı travma sonrasında testis bütünlüğü korunduğu halde testisleri çevreleyen cilt parçalanabilir. Yakın takip ve bakım gerektiren bir durumdur.
Gerekli hallerde vücudun başka yerlerinden alınan cilt greftleri eklenerek skrotum adı verilen yapıda bütünlük yeniden sağlanabilir.
Travmalardan Sonra testis Torsiyonu (Testisin Kendi Etrafında Dönüp Boğulması) Olur mu?
Özellikle künt travmalardan sonra bazı erkeklerde ve bilhassa da ergenlik dönemindeki gençlerde testis torsiyonu adı verilen acil ciddi durum ortaya çıkabilir. Testis torsiyonunda testis kendi etrafında bir ya da iki defa tam dönüş sağlayarak damarlarda boğumlanma ve sonrasında gangren gelişimine yol açabilir. Bu nedenle travma sonrasında başlayan şiddetli ağrı durumlarında torsiyon mutlaka akla gelmelidir.
Testis Travması Sertleşme Sorunu Yapar mı?
Travma esnasında peniste yaralanma oluşmadığı takdirde çoğunlukla testis travması sertleşme sorunu yapmaz. Sertleşme sorunu varsa ayrıca buna yönelik inceleme ve değerlendirme yapmak gerekir.
Yumurta Yaralanması Sonrası Ne Zaman Cinsel Birliktelik Yaşanabilir?
Travmanın şiddeti ve türüne göre değişmekle birlikte özel bir kısıtlı süre tanımlanmamıştır. Hastanın kendisini rahat ve güvende hissedebileceği bir süre sonrasında cinsel ilişki denenebilir.
Testis Travması Sonrası Şişlik Ve Morluk Kaç Gün Devam Eder?
Testis travmalarından sonra şişlik ve morluk yaklaşık 1-2 hafta devam eder. Travmanın büyüklüğüne göre bu süre daha da uzayabilir. Bu nedenle yakın üroloji doktoru takibinde olmak önemlidir.
Testis Yaralanması Sonrası Boşalırken Ağrı Olur mu?
Travmadan sonraki iyileşme dönemlerinde boşalma sırasında bazı hastalarda ağrı oluşsa da bir kaç cinsel birliktelik sonrasında ağrı geçer ve kalıcı bir ağrı oluşmaz.
Testis Travması Sonrası Yumurta Alınırsa Protez Uygulanabilir mi?
Testis yaralanmalarından sonra bazen acil koşullarda yaralanan testisi cerrahi işlem ile çıkartmak gerekebilir. Bu durumda torbada (skrotumda) bir boşluk ve kötü görüntü oluşacaktır. Psikolojik açıdan da hasta elini attığında orada bir boşluk hissedecek ve kendisini rahatsız hissedecektir.
Bu durumda olan hastalarda testis protezi tercih edilebilecek uygun bir seçenek olabilir ve hastalara önerilebilir.
Kaynaklar:
- Considerations in fertility preservation in cases of testicular trauma. BJU Int. 2018 Mar;121(3):466-471. doi: 10.1111/bju.14084.
- Diagnosis and management of testicular rupture after blunt scrotal trauma: a literature review. Int Urol Nephrol. 2016 Dec;48(12):1967-1976.
- Blunt testicular trauma – is surgical exploration necessary? Ir J Med Sci. 2018 Nov;187(4):1109-1113.
- Therapeutic management of blunt testicular trauma Urologe A. 2017 Jul;56(7):864-867.
