Epididim Kisti

Epididim erkeklerde bulunan önemli genital organlardandır. Çocuk sahibi olmak için spermlerin üretildikten sonra dış ortama güvenle hazırlandıkları kanallardan oluşan bir yapıya sahiptir.

Biz bu yazımızda özellikle epididim kistleri başta olmak üzere epididim hastalıklarından bazılarını da içerecek şekilde bir sunu hazırlamayı amaçladık.

Epididim Nedir?

Epididim skrotum adı verilen ve testislerin  de (erkek yumurtalarının) içinde bulunduğu anatomik yapıda testislerin hemen üzerinde yerleşen bir organdır.

Epididim Görevi Nedir?

Epididim, testislerde üretilen spermlerin atılımına kadar geçen sürede olgunlaşmasını ve sağlıklı bir şekilde spermlerin dışarıya aktarılmasını sağlar. Kanallardan oluşmaktadır. Bu nedenler içindeki uzun kanallar boyunca spermler güven içinde ilerler ve çeşitli olgunlaşma adımlarını burada tamamlarlar.

Epididim Hastalıkları Nelerdir?

• Epididim kisti
• Epididimit (epididim iltihabı)
• Epididim tümörleri
• Epididim travmaları
• Epididim doğuştan yokluğu
• Epididimin doğuştan az gelişmiş olması

Kist Nedir?

Vücut içindeki organlarda içleri sıvı ile dolu küçük ya da büyük zarla kaplı keseciklerin tamamı kist olarak isimlendirilir.

Kist Vücutta Hangi Organlarda Görülür?

Beyinden başlayıp ayaklara kadar vücutta hemen her bölgede kistler görülebilir. Ürolojide en sık böbrek ve epididim kistleri görülmektedir. Üroloji dışında beyin, akciğer, karaciğer ve dalak başta olmak üzere pek çok bölgede kistler görülmektedir.

Epididim Kisti Nedir?

Epididim olarak isimlendirilen ve testislerin hemen üzerinde yer alan organda içleri sıvı olup etrafı ince bir zarla çevrili olan küçük kesecikler epididim kisti olarak isimlendirilir.

Epididim Kisti Neden Olur?

Epididim kistlerinin neden oluştuğu kesin olarak bilinmemektedir. Bununla birlikte bazı kistlerin doğuştan itibaren var olabileceği düşünülmektedir.

Bununla birlikte epididim kanallardan oluşan bir yapı olduğu için bu kanallarda herhangi bir tıkanıklık olması da kist oluşumuna sebebiyet verebilir. Travmalar ve enfeksiyonlar sonrasında bu durum tetiklenebilir.

Epididim Kisti Belirtileri

Epididim kisti için en temel belirti skrotum (testislerin içinde bulunduğu torba) içerisinde şişlik ele gelmesidir. Epididim kistinin en temel özelliği;

• Ağrısızdır
• Skrotumda şişlik olarak ele gelir
• İleri derece sert değildir
• Skrotum cildinde kızarıklık yapmaz
• Skrotum cildinde hassasiyet oluşturmaz
• Dokunma ya da hareket etme ile ağrı tetiklenmez 

Epididim Kisti Nasıl Teşhis Edilir?

Epididim kisti ileri derecede büyümüş ise hasta tarafından skrotumda belirlenir ve bu şekilde üroloji uzmanına başvurulur. Ancak çoğu zaman epididim kistleri infertilite (çocuk sahibi olamama) sebepleri araştırılması sırasında saptanmaktadır.

Epididim teşhisinde en temel bulgu fizik muayenedir. Üroloji uzmanı kisti el yardımlı yapacağı muayene ile teşhis edebilmektedir. Şüpheli durumlarda ise yardımcı tanı yöntemlerine başvurulmaktadır. 

Epididim Kistinde Kendi Kendine Teşhis Mümkün Mü?

Hastanın skrotumda ele gelen bir şişliği fark etmesi mümkündür. Ancak bu şişliğin epididim ile mi yoksa başka patolojilere mi bağlı olarak geliştiğini bilmesi olanaksızdır. Bu nedenle ağrılı olsun ya da olmasın skrotumda saptanan tüm şişliklerde mutlaka bir ürolojik değerlendirme zorunludur.

Skrotumda Şişlik Yapan Sebepler…

• Epididim kisti
• Testis kisti
• Epididimit
• Epididimorşit
• Orşit
• Spermatosel
• Herni (fıtık)
• Kanamaya bağlı kan toplanması (hematom)
• Epididim tümörleri
• Spermatik kord kistleri
• Spermatik kord tümörleri
• Testis tümörü
• Hidrosel (sıvı toplanması)

 Epididim Kisti Radyolojik Olarak Nasıl Tanı Konulur?

Epididim kistlerinin tanısında en sık kullanılan yöntemler skrotal ultrasonografidir. Ultrasonografi etrafı bir zarla çevrili olan sıvı dolu kesecikleri göstermede oldukça tanı değeri yüksek bir görüntüleme tekniğidir.

Bazı durumlarda özellikle kanser gelişimi gösterebilecek yapılardan ayırt etmede gereği halinde manyetik rezonans görüntüleme (MR) de kullanılmaktadır. Her iki radyolojik yöntem ile doğru tanı koyabilme değeri oldukça fazladır.

Epididim Kisti Tedavisi

Epididim kistleri;

• Bulundukları yer
• Kist boyutu
• Kistin doğal yapısı (benign/malign özellik gösterme durumu)
• Kistin çevre organlara olan bası durumu
• Kiste bağlı oluşabilecek ilave tıbbi sonuçlar gibi bir çok özellik bir arada değerlendirilerek tedavi edilmektedir.

Yukarıdaki tüm özellikler dikkate alındığında rutin üroloji pratiğinde çoğunlukla epididim kistleri sadece takip edilebilmektedir. Kist boyutlarında ileri derecede artma, enfekte olma, kanama, tümör gelişimi ve bası yolu ile meni kanallarını etkileme gibi sonuçlara yol açmadığı sürece kistlere dokunulmamaktadır.

Epididim kistlerinin ağızdan ya da damar yolu ile çeşitli ilaçlar kullanarak tedavisi bulunmamaktadır.

Sağlık açısından sorun oluşturan tüm kistler ameliyat ile çıkarılmaktadır. Cerrahi tedavi epididim kistlerinin tedavisinde kullanılan başarılı bir seçenektir. 

Testis Kisti  Farklı Mı?

Testis kisti, epididim kistinden farklıdır. Ayırımını çoğunlukla ultrasonografi ile yapabiliyoruz. Testis parankimi içerisinde görülen kistlerin özellikleri ve sonuçları epididim kistlerinden tamamen farklılık göstermektedir.

Epididim Kisti Ağrısı Nasıl Geçer?

Epididim kisti çoğunlukla ağrısızdır. Ağrı yapmaz. Epididim kisti ile birlikte ağrı varsa;

• Kist enfekte olmuş olabilir
• Kist yapısı naturu değişmiş olabilir
• Kist içerisine kanama olabilir
• Kist diğer yapılara bası yaparak diğer anatomik organları etkiliyor olabilir
• Kist değil de skrotum içindeki başka bir soruna bağlı olarak ağrı oluşuyor olabilir.

Dolayısıyla skrotum içinde şişlik varsa ve beraberinde ağrı eşlik ediyorsa mutlaka bir üroloji uzmanına muayene olmak gerekir. Ürolojik ayrıntılı değerlendirme ile ağrının sebebi tam olarak belirlenebilir ve sebebe yönelik tedavi başlanabilir. 

Epididim Kisti Patlaması Olur Mu?

Skrotuma yönelik künt travmalar ya da keskin kesici delici alet yaralanmaları sırasında kistlerde patlama olabilir. Bunun dışında spontan rüptür (kendiliğinden kist patlaması) beklenen bir bulgu değildir. 

Epididim Kisti Onam Formu Niçin Doldurulur?

Epididim kisti ameliyatları öncesinde hastalık ve ameliyat ile ilgili bilgilendirmelerin yapıldığı onam formu hastalardan talep edilmektedir.

Epididim Kisti Kaç Günde Geçer?

Epididim kisti kendiliğinden geçmez. Beklemekle ya da ilaç kullanma ile de geçmez. Ameliyat yapıldıktan sonra yara iyileşmesini takiben hastalık tamamen geçmiş olur. Yara iyileşmesi ortalama 7-10 gün içerisinde cilt seviyesinde daha içteki dokularda ise daha uzun zamanda tamamen iyileşme gözlenir.

Epididim Kisti Tehlikeli Midir?

Epididim kisti tehlikeli bir hastalık değildir. Kansere dönüşmez. Vücuda dağılmaz ve genellikle ciddi bir sorun oluşturmaz.

Sol Epididim Kisti Tedavisi Diğerinden Farklı Mı?

Epididim kistlerine olan yaklaşım taraf ile ilişkili değildir. Sol epididimdeki kist tedavisine yaklaşım ile sağ taraftakine yaklaşım tekniği birbiri ile aynıdır.

Bebeklerde Epididim Kisti Görülür Mü?

Nadir olmakla birlikte bebeklerde de epididim kisti görülebilir.

Epididim Kisti Kendiliğinden Geçer Mi?

Epididim kisti kendiliğinden geçmez ve boyutu küçülmez. Bununla birlikte büyüme eğilimi gösterebilir. Bu nedenle aralıklı olarak üroloji uzmanı kontrolünde olmak faydalı olacaktır.

Epididimit Nedir?

Epididim adı verilen organda iltihaplanma bulunması durumuna epididimit denilir. Çoğunlukla testis parankim dokusu iltihabı ile birlikte görüldüğünden epididimoorşit olarak isimlendirilir.

Epididim Kisti İltihabı

Nadiren de olsa epididim kistlerinin iltihaplanma durumu sözkonusu olabilir. Tedavide yatak istirahati ve uygun antibiyotikler kullanılmaktadır.

Epididim Kisti Ameliyatı

Epididim kistlerinin cerrahi olarak çıkarılması, kistin tedavisinde kabul edilen güncel tedavi seçeneğidir. Skrotum cildi üzerine yapılan bir kesi ile ilgili taraftaki kiste ulaşılmakta ve kist sıvısı bazen içi boşaltılarak bazen de boşaltılmasızın kist duvarı ile birlikte dışarı çıkarılmaktadır.

Epididim Kisti Çıkarılması Zor Mu?

Zorunlu değildir. Yukarıda belirtilen tıbbi zorunluluk durumlarında kisti çıkarmak gerekir. Bunun dışında her epididim kisti mutlaka cerrahi ile çıkarılacağı anlamına gelmez.

Epididim Kisti Ameliyatı Meni Kanallarını Etkiler Mi?

Epididim kendisi kanallardan oluşan bir anatomik yapıdan oluşur. Bu nedenle sperm geçişi cerrahi işlem sonrasında etkilenebileceği için çocuk beklentisi olan bireylerde ameliyat kararı alınırken dikkatli olunması gerekir. Zorunlu durumlar oluşmadıkça sperm geçişinin etkilenmemesi için hemen cerrahi planlama yapılmaz. 

Epididim Kisti Çocuk Sahibi Olmayı Etkiler Mi?

Epididim kistleri genellikle tanı anında küçük boyutta olup çocuk sahibi olmayı etkileyecek özellikte değillerdir. 

Epididim Kisti Ameliyatı Çocuk Sahibi Olmayı Etkiler Mi?

Epididim kisti ameliyatı sonrasında spermlerin geçişini sağlayan kanallarda mikroskobik düzeyde tıkanıklık durumu oluşma ihtimali olabilir. Bu nedenle çocuk sahibi olmak isteyen erkeklerde ameliyat öncesi çok iyi değerlendirme ve hasta bilgilendirmesi yapılmalıdır.

Varikosel Ve Epididim Kisti Arasında İlişki Var Mı?

Varikosel testislerde bulunan kirli kan taşıyan damarlarda (venlerde) aşırı genişleme olması durumudur. Hem varikosel hem de epididim kisti çocuk sahibi olmak isteyen erkeklerin muayene ve radyolojik değerlendirmeleri sırasında saptanabilir ve birlikte görülebilirler. Ancak her ikisi arasında gelişim açısından bir ilişki bulunmaz. 

Kaynaklar:

• Effect of COVID-19 on Male Reproductive System – A Systematic Review. He Y, Wang J, Ren J, Zhao Y, Chen J, Chen X.Front Endocrinol (Lausanne). 2021 May 27;12:677701. doi: 10.3389/fendo.2021.677701. eCollection 2021.
• L-carnitine as primary or adjuvant treatment in infertile patients with varicocele. A systematic review. Tsampoukas G, Khan MF, Katsouri A, Akhter W, Moussa M, Deliveliotis K, Papatsoris A, Buchholz N.Arch Ital Urol Androl. 2020 Oct 2;92(3). doi: 10.4081/aiua.2020.3.263.
• Impact on using cryopreservation of testicular or epididymal sperm upon intracytoplasmic sperm injection outcome in men with obstructive azoospermia: a systematic review and meta-analysis. Liu H, Xie Y, Gao L, Sun X, Liang X, Deng C, Gao Y, Liu G.J Assist Reprod Genet. 2020 Nov;37(11):2643-2651. doi: 10.1007/s10815-020-01940-1. Epub 2020 Sep 15.