Orşit, Epididimit ve Epididimoorşit
Ürogenital enfeksiyonlar üroloji pratiğinde en sık karşılaşılan hastalıklardandır. Kliniklere başvuran hasta sayısı oldukça fazladır. Genellikle tutulum sadece tek bir organda ya birden fazla ürogenital organda bulunabilir.
Erkeklerde penis ucu dışarıya açık olduğu için buradan sürekli bir mikroorganizma giriş çıkışı mevcuttur. Giren mikroorganizmaların sayısının artması durumunda ya da kişiyi enfeksiyona karşı koruyan koruyucu savunma mekanizmalarının azalması durumunda üriner ya da ürogenital sistem enfeksiyonları görülmektedir.
Orşit, epididimit ya da epididimoorşit bu anlamda sık karşılaşılan klinik tablolardandır. Bu durumda hastalara erken tanı konulması ve tedavi başlanması oldukça önemlidir.
Orşit Nedir?
Testislerin (erkek yumurtalarının) tek taraflı ya da iki taraflı iltihaplanmasına orşit adı verilmektedir.
Akut Orşit Nedir?
Aniden ortaya çıkan şiddetli ağrı, şişlik kızarıklık ve hafif ateş ile birlikte testislerin birinde ya da her ikisinde birden iltihaplanma olması durumuna akut orşit denilmektedir.
Kronik Orşit Nedir?
Testislerde ağrı, şişlik ve bazen de kızarıklık bulgusunun 6 haftadan daha uzun sürmesi ve sonrasında sadece ağrı ile seyretmesi durumudur. Daha az sıklıkta ise şişlik devam eder.
Orşit Türleri Nelerdir?
Bakteriyel orşitler
- Üriner sistem enfeksiyonları sonrası gelişenler: E.Coli, Proteus, Klebsiella
- Genital sistem enfeksiyonları sonrası gelişenler: N. Gonorrea, Tüberküloz
Bakteriyel olmayan orşitler
- Virüsler ile oluşan orşitler: Kabakulak orşiti
- Mantarlar ile oluşan orşitler
- Parazitler ile oluşan orşitler
Enfeksiyöz olmayan orşitler
- Travma sonrası gelişen orşitler
- Otoimmun hastalıklarla birlikte görülen orşitler: Behçet Hastalığı gibi
- Tümörlere eşlik eden orşitler
- Sebebi bilinmeyen idiyopatik orşitler
Kronik Orşit (Orkialji) Hangi Sıklıkta Görülür?
Bakterilerle oluşan iltihaplanmaların uzaması durumunda ya da virüslerle enfeksiyon sonrasında görülmektedir. Genellikle orşit yanı sıra epididim de etkilendiği için epididimit eşlik eder ve bu durum epididimoorşit şeklinde isimlendirilir. Bazen iki taraflı tutulum olarak daha ciddi seyreder. İki taraflı tutulum oranı yaklaşık %10 civarındadır.
Çocuklarda sıklıkla sebep idrar yolu enfeksiyon ajanları iken erişkinlerde genellikle cinsel yolla bulaşan hastalıklar sonrasında karşılaşılmaktadır. Daha ileri yaş grubundaki hastalarda ise Benign Prostat Hiperplazisi ile ilişkili olabilir.
Orşit Belirtileri
Testislerin birinde ya da her ikisinde birden;
- Ağrı
- Isı artışı
- Şişlik
- Kızarıklık
- Hassasiyet
- Gerilme, çekilme hissi
- Ateş, bulantı kusma
- Nadiren toksik tablo
Orşit Tanısı Nasıl Konulur?
Orşit tanısında esas olan fizik muayenedir. Fizik muayene sırasında yukarıdaki belirtilerin bulgu olarak saptanması orşit tanısının temelini oluşturur. Bununla birlikte tanıyı güçlendirmek amacı ile;
- Kan testleri: Hemogram, CRP, Sedimantasyon, Böbrek fonksiyon testleri
- Radyolojik görüntüleme yöntemleri: Skrotal renkli Doppler ultrasonografi
Orşit Tedavisi Nasıl Yapılır?
- İstirahat
- Skrotal elevasyon
- Soğuk uygulama
- Ağrı kesiciler
- Ateş düşürücüler
- Antibiyotikler
- Bol hidrasyon
- Destek tedavileri
- Şiddetli ağrı durumunda spermatik kord blokajı
- Apse formasyonu varsa cerrahi drenaj
Epididimit Nedir?
Testislerin hemen yanı başında duran epididim adı verilen yapının iltihaplanması durumuna epididimit denilmektedir.
Akut Epididimit Nedir?
Ani başlayan testislerin hemen yanındaki epididimlerde ağrı, şişlik, kızarıklık ve lokal hassasiyet ile seyreden iltihabi duruma akut epididimit adı verilir.
Kronik Epididimit Nedir?
Epididimlerde var olan ağrı, şişlik, kızarıklık ve ısı artışı durumunun 6 haftadan daha uzun süreli sürmesi durumuna verilen isimdir.
Epididimit Nasıl Sınıflandırılır?
- Bakteriyel epididimitler
- Üriner sistem enfeksiyonları sonrası gelişenler
- Genital sistem enfeksiyonları sonrası gelişenler
- Bakteriyel olmayan epididimitler
- Virüsler ile oluşanlar
- Mantarlar ile oluşanlar
- Parazitler ile oluşanlar
- Enfeksiyöz olmayan epididimitler
- Travma sonrası gelişenler
- Otoimmun hastalıklarla birlikte görülenler
- Tümörlerle birlikte görülenler
- Sebebi bilinmeyen idyopatik olanlar
Kronik Epididimit Ne Sıklıkta Görülür?
Çocuklarda üriner sistem enfeksiyonu sonrasında, erişkinlerde ise cinsel yolla bulaşan hastalıklar sonrasında sıklıkla gelişmektedir. Daha ileri yaş grupta prostat büyümesine bağlı olarak gelişebilir. Rahat işeyememe ve idrar kanalındaki artan basınç reflü etkisiyle epididimlerde inflamasyona yol açabilmektedir.
Epididimit Belirtileri
Epididim iltihaplanmaları tek taraflı ya da iki taraflı olabilir. Genellikle testis iltihaplanmaları ile birlikte benzer semptomlar gösterir.
- Ağrı
- Isı artışı
- Şişlik
- Kızarıklık
- Hassasiyet
- Gerilme, çekilme hissi
- Ateş, bulantı kusma
- Nadiren toksik tablo
Epididimit Tanısı Nasıl Konulur?
Tıpkı orşitte olduğu gibi epididimit tanısında da fizik muayene önemlidir ve tanının en önemli parçasıdır. Muayene sırasında epididimitten şüphelenilmesi durumunda tanıyı doğrulamak açısından aşağıdaki yöntemlere başvurulmaktadır:
- Kan testleri: Hemogram, CRP, Sedimantasyon, Böbrek fonksiyon testleri
- Radyolojik görüntüleme yöntemleri: Skrotal renkli Doppler ultrasonografi
Epididimit Tedavisi
Epididimit tedavisi orşit tedavisindeki tedavi prensipleri ile aynıdır. Çoğunlukla benzer uygulamalar epididim iltihaplanmalarında da fayda sağlamaktadır. Enfeksiyon ajanları da benzer olduğu için gerekli durumda tedavide uygulanan antibiyotik tedavileri her ikisi için de iyi gelmektedir.
- İstirahat
- Skrotal elevasyon
- Soğuk uygulama
- Ağrı kesiciler
- Ateş düşürücüler
- Antibiyotikler
- Bol hidrasyon
- Destek tedavileri
- Şiddetli ağrı durumunda spermatik kord blokajı
- Apse formasyonu varsa cerrahi drenaj
Orşit, Epididimit, Epididimoorşit Nasıl Sorunlara Yol Açar?
- Kronik ağrı
- Sperm oluşum sürecinde duraksama ya da azalma
- Sperm fonksiyonlarında bozulma
- İnfertilite
- Kronik geçmeyen ağrı hissi
- Apse formasyonu
- Skrotal cilde fistülizasyon
Orşit, Epididimit, Epididimoorşit Kısırlık Yapar Mı?
Sperm fonksiyonlarında ve üretiminde bozukluğa yol açacağı için infertilite yapabilir. Bu nedenler erken dönemde tanı konulması ve tedavi başlanması önemlidir.
Testis Ağrısı Nasıl Geçer?
Testiste kronik ağrı yapan sebeplerden biri de orşit, epididimit ya da epididimoorşittir. Kronik testis ağrısı, kronik pelvik ağrı sendromu kapsamında değerlendirilmesi gereken bir klinik tablodur. Diğer ağrı yapan sebeplerin de araştırılması gerekir.
Tedavi altta yatan sebebe yöneliktir. Ağrıyı yapan sebep tam olarak saptanabilirse ortadan kaldırılabilir.
Kaynaklar:
- Orchitis Urologe A. 2019 Jun;58(6):697-710.
- Epididymo-orchitis. Br Med J (Clin Res Ed). 1981 Sep 5;283(6292):627-8.
- Xanthogranulomatous orchitis. Urology. 2004 Jan;63(1):176-7.
- Mumps orchitis. Urology. 1990 Oct;36(4):355-8.
- Idiopathic granulomatous orchitis. Pathol Res Pract. 2011 May 15;207(5):275-8.
