Sperm Örneği Nasıl Alınır?
Bir yıldan beri korunma olmaksızın düzenli cinsel birliktelik olduğu halde gebe kalınamaması durumuna infertilite adı verilmektedir. İnfertilite toplumda yaklaşık %15 gibi bir sıklıkta görülmekte olup halk arasında kısırlık olarak da bilinmektedir.
Yeni evlenen her 8 çiftten bir tanesinde ya da önceden çocuk sahibi olan ve yeni çocuk isteyen her 6 çiftten birinde bir yıl içerisinde çocuk sahibi olamama durumu görülmektedir. Çiftlerden yaklaşık yarısında sorun erkeklerde iken kalan yarısında ise kadınlarda tespit edilmektedir.
Bu bakımdan infertil çift değerlendirilirken sadece kadın partner değil beraberinde erkeğin de değerlendirilmesi gerekmektedir.
Erkeklerde Kısırlık (İnfertilite) Tanısı
Çocuk sahibi olamama şikayeti ile başvuran erkek hastada ayrıntılı bir öykü alınması esastır. Burada dikkatle sorgulanması gereken ve cevap aranan bazı sorular vardır:
- Erkeğin yaşı, boyu ve kilosu?
- Erkeğin eşinin yaşı?
- Daha önceden çocukları var mı?
- Herhangi bir gebelik yaşandı mı? Kaçıncı haftaya kadar ilerledi?
- Ne zamandan beri çocuk sahibi olmayı deniyorlar?
- Aile öyküsü var mı?
- Her iki testis normal yerinde mi? İnmemiş testis var mı?
- Testislere yönelik travma var?
- Testislerde herhangi bir enfeksiyon gelişmiş mi?
- Çocuklukta geçirilmiş kabakulak öyküsü var mı?
- Kronik hastalıklar? Kullanılan ilaçlar?
- Kanser, kemoterapi ya da radyoterapi öyküsü?
- Sigara? Alkol? Madde bağımlılığı?
Bu ve buna benzer pek çok soru ile soruna yönelik sorgulamalar ayrıntıları ile sürdürülür.
Detaylı öykü alınmasını takiben hastalar fizik muayeneden geçirilir ve çocuk sahibi olmayı olumsuz etkileyebilecek bulgular açısından değerlendirilir. Özellikle penis ve testislerin yapısı dikkatli olarak incelenir.
Tüm bu aşamalar sonrasında çocuk sahibi olma konusunda en pratik bilgi sperm testi ile elde edilebilir. Spermiogram ya da semen analizi olarak da isimlendirilen test ile erkeğin üreme potansiyeli araştırılır.
Sperm Nedir? Ne İşe Yarar?
Sperm erkeklerdeki üremeyi sağlayan hücrelere verilen isimdir. Kadınlarda ise eşdeğeri yumurta (ovum) bulunmaktadır. Spermler, testislerde (erkek yumurtalarında) üretilmektedir. Daha sonra cinsel ilişki ya da mastürbasyon sırasında vücuttan dışarı atılmaktadır.
Vücut dışına atılan spermler cinsel ilişki sonrasında ise takiben kadın yumurtasına ulaşmakta ve yumurtayı dölleyerek yaşamın başlangıcı için gerekli olan ilk adımı gerçekleştirmektedirler.
Bir boşalma sırasında normalde en az 15 milyon tane sperm atılmış olmasına rağmen yumurtayı dölleyen sadece bir spermdir.
Yumurtayı delerek içine girmekte ve genetik materyalini yumurtaya aktararak döllenmeyi ve sonrasında çocuk gelişim safhalarını başlatmaktadır.
Spermiogram (Sperm Testi, Semen Analizi) Nedir?
İnfertilite şikayeti ile üroloji ya da androloji kliniklerine başvuran erkeklerde sebep araştırmak için ilk başvurulan test sperm testi ya da bir başka adı ile spermiogramdır.
Bu test ile spermler sayı, hareket ve şekil bozuklukları yönünden ayrıntılı olarak değerlendirilir. Her üç parametrede olabilecek sorunların tamamı erkeklerin çocuk sahibi olabilmesini olumsuz etkileyebilmektedir.
Sperm Örneği Nasıl Alınır?
Sperm örneği nasıl alınacağı erkekler arasında en çok merak edilen konuların başında gelmektedir. Hastalar bir yandan çocuk sahibi olup olamayacaklarını merak etmekte öte yandan örneğin kendilerinden nasıl elde edileceği konusunda endişe etmektedirler.
Sperm örneği genellikle androloji laboratuvarlarında verilmektedir. Bu laboratuvarlar genellikle özel olarak düzenlenmiştir. Sessiz bir ortam, bir koltuk ya da yatak, lavabo, duş ve sabun gibi gereksinimlerin karşılandığı bir odada test verilmektedir.
Sperm örneği genellikle mastürbasyon yöntemiyle elde edilmektedir. İşlem sırasında ihtiyaç halinde görsel materyal kullanılabilir. Buna rağmen örnek veremeyen hastalarda kadın partner desteği gerekebilir.
Mastürbasyonla Sperm Örneği Veremeyen Hastalarda
- Görsel materyal desteği eklenebilir
- Partner desteği talep edilebilir
- Ağızdan alınan ilaç yardımı ile yeterli ereksiyon sağlanabilir
- Penis içine enjekte edilecek ilaç ile ereksiyon sağlanabilir
- Özellikle felçli ve alt ekstremitesini kullanamayan hastalarda çeşitli cihazlar yardımı ile sperm elde edilebilir
Sperm Örneği Verilirken Dikkat Edilecekler
- Sperm testi vermeden önce testin nasıl verileceği konusunda ilgili laboratuvar görevlisinden bilgi alınız.
- Test öncesi cinsel perhiz süresine mutlaka dikkat ediniz. Normalde boşaldığınız ya da ilişkiye girdiğiniz günü saymadan üç gün durup dördüncü gün test vermek için gidebilirsiniz. Testi değerlendirmek için belirlenen değerler, perhiz süresi ile yakın ilişkili olup süreye mutlaka dikkat edilmelidir.
- Test verme esnasında sabun, jel ya da kayganlaştırıcı gibi herhangi bir ürün kullanmamanız gerekir. Kullanılacak bu tip ürünlerin spermlere zarar verebileceğini unutmamalısınız.
- Boşalma sırasında size örnek için verilen kabın kapağını ters gelecek şekilde temiz bir ortamda bulundurunuz. Kabın kapağının iç kısmına elinizi sürmeyiniz.
- Örnek kabına boşalma sırasında gelen sıvının özellikle ilk kısmı olmak üzere tamamının girmiş olmasına özen gösteriniz.
Kaynaklar :
- Advanced sperm testing. Softness KA, Trussler JT, Carrasquillo RJ. Curr Opin Urol. 2020 May;30(3):290-295
- Functional sperm testing and the role of proteomics in the evaluation of male infertility. Barazani Y, Agarwal A, Sabanegh ES Jr. Urology. 2014 Aug;84(2):255-61
- The role of selected natural biomolecules in sperm production and functionality. Tvrda E, Benko F, Slanina T, du Plessis SS. Molecules. 2021 Aug 27;26(17):5196.