Erkeklerde Doğum Kontrol Yöntemleri

Doğum kontrol yöntemleri denildiği zaman şüphesiz ilk akla gelen kadınlardır. Kadınlarda gebelik önlemeye yönelik çok sayıda yöntem tarif edilmiştir.

Doğum kontrol hapları, rahim içerisine yerleştirilen araçlar (RİA) ya da tüplerin bağlanması bunlardan bazılarıdır. Her biri farklı mekanizmalar ile yeni gebelik oluşumuna engel olmakta ve üremeyi kısıtlamaktadır.

Son yıllarda doğum kontrol yöntemleri tanımlandığında erkeklerin isimleri de sıkça duyulmaya başlandı. Kadınlar kadar aynı sıklıkta olmasa da erkeklerden ya da partnerlerinden gelen talepler doğrultusunda erkek doğum kontrol yöntemleri de gündemde yer işgal etmeye başladı.

Bu makalede sizlerden gelen sorular doğrultusunda, erkeklerde doğum kontrol yöntemleri hakkında tıbbi bilgiler olabildiği kadar sadeleştirilerek sunulmaya çalışılmıştır.

Erkeklerde Doğum Kontrol Yöntemleri Nedir? Ne Anlıyoruz?

Doğum kontrol yöntemleri dediğimizde gebeliğin engellenmesi ve yeni bir canlı bebeğin dünyaya gelmesinin önüne geçilmesini anlıyoruz. Bir anlamda üreme faaliyetinin geçici olarak askıya alınmasını kastediyoruz. Üreme için bir kadın yumurtası ve bir de erkek spermi gereklidir.

Spermin yumurtayı döllemesi ile yaşam için ilk adım atılmış olmaktadır. Dolayısıyla kadınlarda yumurta ile ilgili önlemler, erkeklerde ise spermler ile ilgili önlemler alınması gerekmektedir.

Biz Androloji bölümü olarak erkeklerde doğum kontrol yöntemleri ile ilgileniyoruz. Özetle erkeklerin spermlerinin yumurtayı döllemesinin önüne geçilmesi erkeklerde doğum kontrol yöntemi olarak bilinmektedir.

Erkeklerde doğum kontrol yöntemleri hangi mekanizmalarla etki etmektedir?

Yumurta döllenmesini önlemek için erkeklerde uygulanan yöntemlerin temelini bazı mekanizmalar oluşturmaktadır:

• Fiziksel bariyerler

Fiziksel bariyer olarak kastedilen spermlerin yol almalarının önüne fiziki engellerin konularak sperm yumurta buluşmasının engellenmesidir.

• Geri çekilme
• Kondomlar
• Vazektomi
• Deneysel vaz tıkama tedavileri
• Sperm üretiminin önlenmesi

Beyinde bulunan hipofiz bezinden salgılanan bazı hormonlar kana karışarak testislere ulaşır ve testislerden sperm oluşumunu tetikler. Bunun için yapılan uygulamalar deneysel safhada olup iki türlüdür.

• Deneysel hormonal tedaviler
• Deneysel hormonal olmayan tedaviler
• Sperm fonksiyonlarını öldürmek ya da baskılamak veya boşalma sonrası spermlerin kadın yumurtasına tutunmasını engellemek

Bunlar sperm üretildikten sonra oluşan canlı spermleri öldürmek ya da hareketliliklerini azaltmak suretiyle etki ederek sperm yumurta buluşmasını engellemektedirler.

• Spermisidler
• Deneysel antimotilite ajanları (sperm hareketliliğini azaltanlar)

Erkeklerde Doğum Kontrol Yöntemi Olarak En Sık Kullanılan Hangisidir?

Bu amaçla erkekler için en çok kullanılan yöntem geri çekilme yöntemidir. Kişi tam boşalacağını hissettiği anda vajen dışına çıkarak spermleri dışarı doğru bırakmaktadır.

Erkeklerde Geri Çekilme Yönteminin Avantajları Nelerdir?

• Kolaydır
• Basittir
• Maliyetsizdir
• Etkindir

Erkeklerde Geri Çekilme Yönteminin Dezavantajları Nelerdir?

• Güvenirliği düşüktür
• Yıllık gebelik oranları %25-30 civarındadır
• Cinsel ilişki sırasında anksiyete oluşturur
• Cinsel tatmin duygusunu azaltabilir

Erkeklerde Kondom Kullanma Etkili Midir?

Kondom fiziksel bariyer oluşturur. 20.yüzyılın başlarında hayvan barsaklarından üretilen kondomlar bulunurken 1920’li yıllardan sonra lateks kondomlar üretilmeye başlanmıştır. Kondom kullanma sadece doğum kontrol yöntemi değil aynı zamanda cinsel yolla bulaşan hastalıklardan korunmada da önemli bir yöntemdir.

Kondom Kullanmanın Avantajları Nelerdir?

• Doğum kontrol yöntemi olarak etkilidirler
• Üretimleri yaygındır
• Ulaşılabilirlikleri fazladır
• Cinsel yolla bulaşan hastalıklar için koruyucudur

Kondom Kullanmanın Dezavantajları Nelerdir?

• Maliyetlidir
• Allerjik reaksiyon yapabilir
• Erkekte cinsel hazzı azaltabilir
• Kadın partnerde cinsel hazzı azaltabilir
• Kullanımları zordur
• Kullanım sırasında ereksiyon kaybı yaşanabilir
• Kullanımı için el becerisi gerektirir
• Güvenirliği düşüktür
• Yıllık gebelik oranları %15-20 civarındadır

Lateks Alerjisi Olan Erkek Kondom Kullanabilir Mi?

Lateks alerjisi olanlar lateks yapılı kondomlar kullanmamalıdır. Bu alerjik gruptaki hastalar için poliüretan yapıda kondomlar üretilmiştir. Onlardan kullanmaları gerekmektedir.

Lateks Alerjisi Olan Kadınların Eşleri Kondom Kullanabilir Mi?

Lateks alerjisi olan kadınların eşleri de poliüretan yapıda üretilen kondom kullanması gerekir. Lateks yapıda kondom kadında alerjik reaksiyonları tetikleyebilir.

Vazektomi Nedir?

Testislerde üretilen spermlerin idrar kanalı içerisine kadar atılımını sağlayan yapının tıbbi adı vaz deferenstir. Bir bakıma kadınlardaki tüplerin erkekteki karşılığıdır. Bu tüplerin bağlanması ile sperm geçişi engellenmiş olur.

Vazektomi Kimlere Uygulanır?

Vazektomi üreme potansiyeline sahip tüm erkeklerde uygulanabilir. Erkek tüplerinin bağlanarak spermlerin geçişine bariyer oluşturulur. Evli erkeklerde uygulanabilmesi için kadın eşi rızası da gereklidir.

Vazektomi Ameliyatı Zor Mu?

Vazektomi bir ameliyattır. Her ameliyatın kendi içinde zorlukları olabilir. Ancak diğer yaşamsal fonksiyonları etkileyen ameliyatlarla mukayese edildiğinde o ameliyatlara göre oldukça kolay ve basittir.

Vazektomi Sonrası Gebelik Olabilir Mi?

Uygun teknik, deneyimli cerrah ve cinsel birliktelik zamanının düzgün ayarlanması ile vazektomiden sonra oldukça zayıftır. Ancak imkansız değildir. Literatürde bu oranın oldukça düşük olduğu bildirilmiştir.

Vazektomi Hangi Anestezi İle Yapılır?

Vazektomi ameliyatlarının neredeyse tamamına yakını lokal anestezi altında yapılmaktadır. Bununla birlikte korku ve tedirginlik yaşayan hastalarda diğer anestezi seçenekleri de gündeme gelebilir.

Vazektomi Sonrası Yeniden Çocuk Sahibi Olabilir Miyim?

Bazı durumlarda vazektomi ile tüpler bağlandıktan sonra çiftler yeniden çocuk yapmaya karar verebiliyorlar ya da yeni evliliklerinde bir başka eş ile çocuk talebinde bulunabiliyorlar.

Bu durumlarda tüpler bağlandıkları yerden bulunup açılabiliyor ve uç uca yeniden cerrahi olarak dikilebiliyor. Bu işlemle başarı elde edilemediği durumlarda da tüp bebek tedavisi her zaman için bir seçenek olarak saklı durmaktadır.

İlaçlarla Kadınlardaki Gibi Erkeklerde Doğum Kontrol Hapları Var Mı?

Üzerinde çalışılan ve deneysel olarak araştırma safhasında olan hormonal ve hormonal olmayan ilaçlar mevcuttur. Ancak bugün için klinik uygulamalarda bu amaçla rutin kullanılan ilaç bulunmamaktadır.

Doğum Kontrol Yöntemi Uygulamak İsteyen Erkeklere Önerileriniz Nelerdir?

• Bir üroloji/androloji uzmanı ile görüşünüz.
• Görüşmeye eşiniz ya da partnerinizle birlikte gitmeniz birlikte karar vermenizi kolaylaştıracaktır.
• Tüm doğum kontrol yöntemleri hakkında ayrıntılı bilgi alınız.
• Doktorunuzun sizin için önerdiği yöntemi dikkate alınız.
• Vazektomi (tüplerin bağlanması) işlemi uygulanacaksa öncesi ve sonrası yapmanız gerekenler hakkında detaylı bilgilendirildiğinizden emin olunuz.
• Vazektomi sonrası dilerseniz yeniden çocuk sahibi olabileceğiniz için endişe etmeyiniz.

Kaynaklar:

• Male Contraception. Abbe CR, Page ST, Thirumalai A.Yale J Biol Med. 2020 Sep 30;93(4):603-613.
• Male contraception. Amory JK.Fertil Steril. 2016 Nov;106(6):1303-1309.
• Male Hormonal Contraception. Thirumalai A, Page ST.Annu Rev Med. 2020 Jan 27;71:17-31. doi: 10.1146/annurev-med-042418-010947. Epub 2019 Sep 19.
• Androgens in male contraception. Thirumalai A, Page ST.Best Pract Res Clin Endocrinol Metab. 2022 Sep;36(5):101627.
• Update on Novel Hormonal and Nonhormonal Male Contraceptive Development. Long JE, Lee MS, Blithe DL.J Clin Endocrinol Metab. 2021 May 13;106(6):e2381-e2392.
• Vasectomy. Rogers MD, Kolettis PN.Urol Clin North Am. 2013 Nov;40(4):559-68.
• Vasectomy: a guidelines-based approach to male surgical contraception. Velez D, Pagani R, Mima M, Ohlander S.Fertil Steril. 2021 Jun;115(6):1365-1368.