FSH Hormonu Nedir? Kaç Olmalı?
Üreme ve cinsel işlev fonksiyonlarının yerine getirilmesinde en önemli hormonlardan biri de Folikül Stimulan Hormon ya da kısa adı ile bilinen FSH’dır.
Hem kadınlarda hem de erkeklerde bulunur. Bu hormonun azalması ya da artması her iki cinsiyet için de üreme fonksiyon bozuklukları olarak karşımıza çıkmaktadır.
Biz bu yazımızda FSH hormonu ile ilgili tüm merak edilen soruları bir araya getirerek yanıtlamaya çalıştık. FSH hormonu ile ilgili olarak daha çok erkek üreme bozukluklarını ilgilendiren konuları ele aldık. Kadınlarla ilgili değerlendirmeleri ayrı başlık altında araştırmak ve incelemek gerekir.
FSH Hormonu (Folikül Stimulan Hormon) Nedir?
Folikül Stimulan Hormon (Follicle Stimulating Hormon) ya da daha açık bir ifade ile Folikül Uyarıcı Hormon olarak bilinmektedir. Normalde beyinde hipotalamustan GnRH (Gonadotropin-Releasing Hormon) adı verilen bir hormon salgılanır.
Bu hormon beyindeki damarsal yapı ile yine beynin ön hipofiz adı verilen bölgesine taşınır ve o alanı uyarır. Hipofiz ön lobundan ise iki temel hormon salgılanır:
- FSH : Folikül stimulan hormon
- LH : Lüteinizan hormon
FSH daha sonra kan dolaşımına katılarak erkeklerde testisleri kadınlarda ise yumurtaları uyararak üreme fonksiyonunun başlatılmasını ve devamlılığını sağlar.
FSH Hormonu Erkeklerde Ne İşe Yarar?
FSH hormonu erkeklerde ve kadınlarda çocuk sahibi olabilmek için önemli hormonlardan birisidir. Erkeklerde sperm hücrelerinin oluşmasını tetikler. Normal bir erkekte üretime başlanan sperm hücresinin bir boşalma ile atılımına kadar geçen süre ortalama 72-74 gün kadardır.
Bu sürecin başlatılması bu hormonun uyarısı ile mümkün olmaktadır. FSH sperm oluşumunu başlatır ve devamında spermler belirli bir olgunluk seviyesine geldiklerinde testislerden dışarı cinsel birliktelik ya da mastürbasyon yolu ile atılır. Hipofiz ön lobundan salgılanan bu hormonun kanda belirli seviyede olması gerekir.
Hormonun beyinden az salgılanıyor olması sperm oluşumunun başlatılamaması anlamına gelirken fazla salgılanması durumu ise testislerin yetersiz çalıştığını bizlere dolaylı olarak göstermektedir.
FSH Hormonu Kadınlarda Ne İşe Yarar?
Kadınlarda da FSH hormonu hipofiz ön lobundan salgılanır ve yumurtalara etki ederek yumurtanın olgunlaşmasını ve atılımını sağlar. Kanda belirli bir düzeyde bulunması gerekir. Düşük olması yumurta gelişimini olumsuz etkilerken FSH yüksekliği ise yumurtaların çalışmasında sorun olduğu anlamına gelir.
FSH Hormonu İdeal Değeri Erkeklerde Kaç Olmalı?
Erkeklerde FSH hormonu farklı laboratuarlarda değişik aralıklarda bulunmakla birlikte normal referans aralığı 1-12 mIU/mL olarak kabul edilmektedir. 1 mIU/mL’nin altı düşük kabul edilirken 12 mIU/mL’nin üzeri yüksek olarak değerlendirilmektedir. Normal sağlıklı bir erkekte yaşla birlikte değişkenlik göstermekle bir bu aralık içerisinde yer almalıdır.
12 mIU/mL değerinin üzeri erkeklerde testislerin iyi çalışmadığına ve sperm üretiminin yetersiz olduğuna işaret etmektedir. 1 mIU/mL değerinin altı ise beyinden FSH hormon üretiminde yetersiz olduğunu ve dolayısıyla çocuk sahibi olamama yani kısırlığın bir sebebinin de bu olabileceğini gösterir.
FSH Testi Ölçümü Niçin Yapılır?
Androloji kliniğine çocuk sahibi olamama şikayeti ile başvuran hastalarda üreme potansiyelini ölçme ve değerlendirme amacı ile FSH testi istenmektedir.
Test Öncesi Hazırlık Gerekir Mi?
FSH hormon testi ile birlikte çoğunlukla LH, Estradiol ve Total testo**on ( erkeklik hormonu ) gibi üreme fonksiyonlarını değerlendiren diğer testler de istenmektedir. Dolayısıyla bu testlerin verilmesinde sabah 08.00 – 11.00 saatleri arasında ve aç olarak verilmesi daha uygun olacaktır. Bunun dışında ilave bir hazırlık işlemi gerekmemektedir.
Hangi Hastalıklardan Şüphelenildiği Durumlarda Bu Tetkik İstenir?
Üreme başta olmak üzere bazen de cinsel fonksiyon bozukluklarının tedavi planlaması aşamasında testo**on ( erkeklik hormonu ) replasman tedavisi öncesi FSH hormonu istenmektedir. Çocuk sahibi olmak isteyip de çocuğu olamayan erkeklerde bakılan en önemli hormonlardan birisidir.
Aç Karnına Mı, Yoksa Tok Karnına Mı Test Yapmalı?
Test yapılması sabah 08.00 – 11.00 saatleri arasında ve aç karnına verilmesi önerilmektedir.
Test Nasıl Ölçülür?
Belirtilen zaman aralıkları içerisinde başvuran hastanın kolundaki kirli kan taşıyan damarlardan yaklaşık 10ml kadar örnek alınır ve laboratuvar ortamında incelemeye alınır.
FSH Yüksekliği Belirtileri Nelerdir?
Testin yüksekliğine işaret eden özel bir belirti bulunmamaktadır. Çoğunlukla çocuk sahibi olamayan erkeklerde rutin taramalar sırasında test yüksekliği saptanmaktadır.
FSH Düşüklüğü Belirtileri Nelerdir?
Testin düşüklüğüne işaret eden özel bir belirti bulunmamaktadır. Çoğunlukla çocuk sahibi olamayan erkeklerde rutin taramalar sırasında test düşüklüğü saptanmaktadır.
Ne Zaman Doktora Gitmeliyim?
- Çocuk sahibi olmak isteyip de olamadığınız zaman
- Cinsel işlev bozukluğunuz olduğu zaman doktora başvurmanız gerekir.
FSH Hormonu Yüksekliği Erkeklerde Ne Anlama Gelir?
FSH hormon yüksekliği erkeklerde testislerin iyi çalışmadığı, sperm üretiminin azaldığı ya da kaybolduğu dolayısıyla da çocuk sahibi olmakta zorluk yaşandığı veya yaşanacağı anlamına gelir.
FSH Hormonu Düşüklüğü Erkeklerde Ne Anlama Gelir?
FSH hormon düşüklüğü beyinde hipofiz bölgesinde hormonun az salgılandığı / hiç salgılanmadığı ya da beyindeki hipotalamus adlı bölgeden GnRH hormonunun az salgılandığı / hiç salgılanmadığı anlamına gelir. Dolayısıyla her iki durumda da sağlıklı bir erkekte çocuk sahibi olma potansiyeli azalır.
Özellikle GnRH eksikliğine bağlı olarak meydana gelmişse bu durumda çocuk sahibi olamama şikayeti yanı sıra sertleşme ya da erken boşalma gibi cinsel işlev bozukluklarının da bulunabileceğine işaret eder.
Tüp Bebek Tedavisinde FSH Önemi Nedir?
FSH düzeyi yüksekliği testislerin sperm üretme fonksiyonlarının yetersiz ya da hiç olmadığına işaret etmektedir. Dolayısıyla bir boşalma sırasında sperm hücresi bulunması durumunda bu tüp bebek tedavisi için yeterlidir.
Boşalma sırasında sperm testi verildiğinde sperm bulunmaması durumu azospermi olarak bilinmektedir. Azospermili hastaların bir bölümünde FSH hormonu yüksek seyretmektedir. Bu nedenle hastanın öncelikli olarak bir androloji uzmanı tarafından değerlendirilmesi gerekmektedir.
FSH Yüksekliği Mikrotese Ameliyatında Sperm Bulunmasını Öngörebilir Mi?
Üzerinde sık tartışılan konulardan birisidir. FSH hormonu yüksekliği her ne kadar sperm üretiminde sorun olduğunu gösterse de bugün için bilimsel veriler bize FSH hormon yüksekliği ile mikrotese ameliyatında sperm bulunması arasında herhangi bir ilişki olduğunu kanıtlamakta yetersizdir.
Bir başka deyişle FSH düzeyi ne kadar yüksek olursa olsun yine de mikrotese ameliyatı sırasında sperm bulunabilmektedir. Ya da FSH düzeyi yüksek olan hastalarda mikrotese uygulanmaz diye bir kural bulunmamaktadır.
FSH Düzeyi Yüksek Olan Erkeklerde Erkeklik Hormonu Düşük Çıkar Mı?
FSH hormonu yüksekliği sperm üretimi ile direk ilişkilidir. Tes**eron hormonu ise ön hipofizden salgılanan LH hormonu etkisi ile olmaktadır. FSH düzeyi yüksek olan bir erkekte testo**on ( erkeklik hormonu )düzeyi normal ya da düşük saptanabilir.
FSH Düzeyi Düşük Olan Erkeklerde Testo**on (Erkeklik Hormonu) Düşük Çıkar Mı?
FSH hormonu düşük olan erkekte testo**on ( erkeklik hormonu ) düzeyi normal ya da düşük çıkabilir. Bu durumda LH hormonu ile birlikte değerlendirmek gerekir. LH hormonu eksikliğine bağlı olarak testo**on ( erkeklik hormonu ) hormonu düşük saptanır.
Mikrotese Öncesi FSH Hormonu Bakmak Gerekir Mi?
Azospermili hastalarda yani bir boşalma sırasında verilen ejekulat örneğinde (spermiogram testi) hiç sperm bulunamadığı durumlarda kişinin çocuk sahibi olabilmesi için tüp bebek tedavisi sırasında testislerin içlerinde sperm aranmaktadır.
Bu bir cerrahi işlem olup mikrotese ameliyatı olarak isimlendirilmektedir. Mikrotese ameliyatı öncesi her hasta FSH hormonu açısından mutlaka değerlendirilmektedir
Kaynaklar :
- Casarini L et al. FSH for the treatment of Male Infertility. Int J Mol Sci. 2020 Mar 25;21(7):2270
- Urrutia M et al. Comparing the role of anti-Mullerian hormone as a marker of FSH action in male and female fertility. Expert Rev Endocrinol Metab. 2019 May; 14(3):203-214
- Starnatiades GA et al. GnRH-A key regulator of FSH. Endocrinology. 2019 Jan 1;160(1):57-67.
